މި މަޒުމޫނުގައި އަޅުގަނޑު ދަންނަވާލާނީ، އެކި އެކްސިޑެންޓްތަކާއި ބަލިތަކާ ގުޅިގެން ފޮޓޯއެއް ނެގުމަށް ބޭނުންކުރާ އެކްސްރޭ ގެ ޠަބީޢަތާއި ތާރީޚާއި ބޭނުންތަކާއި ގެއްލުންތަކާ ބެހޭ މަޢުލޫމާތެވެ. މިއި ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް އޮޅުން ފިލާގޮތަށް ލިޔެފައިވާ މަޒުމޫނެކެވެ.

ތައާރަފު

އިންސާނުންނަށް ދުނިޔެ އޮޅުންފިލަނީ ހިއްސުތައް މެދުވެރިކޮށެވެ. ހިއްސުތައް ނުވާނަމަ، އަޑެއް، އައްޔެއް، ވަހެއް، ރަހައެއް ވާކަމެއް ނޭނގޭނެއެވެ. އެއްޗެއްގައި އަތް ޖެހުނަސް ޖެހުނު ކަމެއް ނޭނގޭނެއެވެ. އިންސާނާއަށް ދުނިޔެއާ މެދު ފަހުމްވާ ހުރިހާ އެއްޗެއްގެ %80 އަކީ ލޮލުން ލިބޭ މަޢުލޫމާތުން އެނގޭ ތަކެއްޗެވެ. ލޮލުން ކުލަތަކާއި އެކި ތަކެތީގެ ބައްޓަންތަން އެނގެއެވެ. ލޮލުން ފެންނަނީ، ކޮންމެވެސް ބައްތިއެއް ފަދަ އަލި އުފައްދާ އެއްޗަކުން އަލި އެއްޗަކަށް އެޅި އެއެއްޗަކުން އަލި ރިވެލިވެ، ލޮލަށް ވަނުމުންނެވެ. މިކަން ޔަގީންވަނީ، އަލި ނެތިއްޖެނަމަ، ލޮލަށް އެއްވެސް އެއްޗެއް ނުފެންނާތީ އެވެ.

ސައިންސް ވެރިން ބުނާގޮތުން، އައްޔަކީ ބާވަތެއްގެ އިލެކްޓްރިކް ރާޅެކެވެ. ކަރަންޓާއި ދަގަތްފާނުގެ ބާރުގައި ދަތުރުކުރާ ރާޅެކެވެ. ވައިގެ ތެރެއިންނާއި ޖައްވުގެ ތެރެއިން މި ރާޅު ދަތުރުކުރެއެވެ. ކަނޑުގެ ރާޅުތައް ދަތުރުކުރުމަށް، ފެން ބޭނުން ވެއެވެ. ނަމަވެސް އަލި ދަތުރުކުރުމަށް އެއްވެސް އެއްޗެއް ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ. އަލީގެ ރާޅުތަކާއި ”ދިވެހިރާއްޖޭގެ އަޑު“ން ލަވަ ފޮނުވާ ރާޅުތަކަކީ އެއް ބާވަތެއްގެ ރާޅުތަކެކެވެ. ތަފާތު ވަނީ ރާޅެއްގެ އެންމެ ގާތް ދެ ހުޅީގެ ނުވަތަ ދެ ބަނޑުގެ ދެމެދުގައިވާ ދުރުމިނުގައެވެ. ރާޅެއްގެ ހުޅިކަމަށް މި ބުނީ، ކަނޑުގެ ރާޅެއްގެ ވެސް އެންމެ އުސް ތަނަށެވެ. ރާޅެއްގެ ބަނޑަކީ، ދެހުޅި ދެމެދުގައި އެންމެ އަޑިއަށް އޮންނަ ތަނެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭ އަޑު ކުރިން ފޮނުވި އިލެކްޓްރިކް ރާޅުގެ ދެހުޅީގެ ދެމެދުގެ ދިގުމިނަކީ ގާތްގަޑަކަށް 200 މީޓަރެވެ. އެހެންވެ، މި ރޭޑިއޯ ރާޅުތަކަށް 200 މީޓަރު ބޭންޑުގެ ރާޅުތަކޭ ކިޔައެވެ. ރާޅެއްގެ ދިގުމިނަކީ، އެންމެ ގާތް ދެ ހުޅީގެ ދެމެދުގެ ދިގުމިނެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް އެފްއެމް އިން ލަވަ ފޮނުވާ ބޭންޑްގެ ރާޅުތަކުގެ ދިގުމިނަކީ ގާތްގަޑަކަށް 3 މީޓަރެވެ. އަލީގެ އެކި ކުލައިގެ ރާޅުތަކުގެ ދިގުމިން ތަފާތެވެ. ރަތްކުލައިގެ އަލީގެ ރާޅުގެ ދިގުމިނަކީ، ގާތްގަޑަކަށް މީޓަރެއްގެ އެއްބިލިއަން ބައިކުޅަ 650 ބައެވެ. ނުވަތަ 650 ނޭނޯމީޓަރެވެ. ފެހިކުލައިގެ އަލީގެ ރާޅެއްގެ ދިގުމިނަކީ 550 ނޭނޯމީޓަރެވެ. ތިރީގައިވާ ޗާޓުން ފާހަގަވާ ފަދައިން ކުލައިގެ މަޑު ނުވަތަ ގަދަކަމުން ވެސް ރާޅުގެ ދިގުމިން ތަފާތުވެއެވެ.

މަތީގައިވާ ޗާޓުގައި އެވަނީ ކަނާއަތުން ވާތަށް އިލެކްޓްރިކް ރާޅުތައް ދިގުން ކުރަށް ތަރުތީބުކޮށް އޭގެ ނަންތައް ލިޔެފައެވެ. އެންމެ ކަނާތްފަރާތުގައިވާ ދިގު ރޭޑިއޯ ރާޅުތައް ބޭނުންކުރަނީ ސަބްމެރިން އާ ގުޅުމަށެވެ. އެއީ ކަނޑުގެ ތެރެއިން ލާފައި ދަތުރުކުރަނީ ދިގު ރާޅުކަމުގައި ވާތީއެވެ. ދެން އެވަނީ 200 މީޓަރު ބޭންޑް ފަދަ އޭއެމް ރޭޑިއޯ ރާޅުތަކެވެ. އެއަށް ފަހު އެފްއެމް އެވެ. ދެން ވަނީ މައިކްރޯވޭވް ރާޅުތަކެވެ. މޮބައިލްފޯނާއި ރައުޓަރ ތަކާއި ގޭގައި ކެއްކުމަށް ގެންގުޅޭ މައިކްރޯވޭވް މަސައްކަތް ކުރަނީ މިބައިގައި ހިމެނޭ ކުރު ރާޅުންނެވެ. މިސާލެއްގެ ގޮތުން ކައްކަން ގެންގުޅޭ މައިކްރޯވޭވް އެއްގެ ރާޅުތަކުގެ ދިގުމިނުގައި ހުއްނަނީ ގާތްގަޑަކަށް 12 ސެންޓިމީޓަރެވެ. އެއީ 5 އިންޗި ވަރެވެ. މައިކްރޭވޭވް އާ ޖެހިގެންވަނީ، އައިއާރު ރާޅުތަކެވެ. ދިގުކޮށް ބުނާނަމަ އިންފްރާރެޑް ރާޅުތަކެވެ. މި ޢިބާރާތުގެ މާނައަކީ ”ރަތްކުލައަށް ވުރެ ތިރީގައި ނުވަތަ ދަށް“ އެވެ. އައިއާރު ރާޅުތައް ބޭނުން ކުރާ އެކައްޗަކީ ޓީވީތަކުގެ ރިމޯޓެވެ. އުއްބައްތިއަކާ އިނގިލި ކައިރިކޮށްލުމުން ހޫނު އިޙްސާސްވަނީ އައިއާރު ރާޅުތައް ގައިގައި ޖެހޭތީއެވެ. ހޫނު ކޮންމެ އެއްޗަކުން މިރާޅުތައް ހުންނަނީ ނުކުމެނުކުމެ އެވެ. ހަމަށް ހޫނު އިޙްސާސް ކުރެވުނަސް، ލޮލަކަށް މިރާޅުތަކެއް ނުފެނެއެވެ. ރިމޯޓަށް އޮބާލުމުން އޭގައިވާ ބޮކި ދިއްލޭކަމެއް ލޮލަކަށް ނުފެނެއެވެ. ނަމަވެސް މޮބައިލްފޯނުގެ ކެމެރާއިން ރިމޯޓްގެ ބޮކި ދިއްލޭތަން ފެނެއެވެ. އެހެންކަމުން އައިއާރު ރާޅުތަކަކީ ވާ އެއްޗެއްކަން އެނގެއެވެ.

އައިއާރު ރާޅުތަކަށް ވުރެ ދެން ތަރުތީބުގައި ކުރީ ރަތްކުލައިގެ ރާޅުތަކެވެ. ވައިލެޓް ކުލައިގެ ރާޅުތައް ރަތް ކުލައަށް ވުރެ ކުރެވެ. ކޮންމެ ކުލައަކީ އެއަށް ޚާއްޞަ ދިގުމިނެއްވާ ރާޅެކެވެ. ވައިލެޓް ކުލައާ ޖެހިގެން ދެން އެންމެ ކުރީ ޔޫވީ އައްޔެވެ. މިއީ ލޮލަށް ފެންނަ އައްޔެއް ނޫނެވެ. ޔޫވީ ގެ ދިގުގޮތަކީ އަލްޓްރާވައިލެޓް އެވެ. އެއިން މާނަކުރަނީ ވައިލެޓްއަށް ވުރެ ބިއްދޮށުގައި ވުމަށެވެ. އަވީގައި މި އަލި ހުރެއެވެ. މީހުން އައްވަށް ނިކުތުމުން ކަޅުވަނީ އެހެން ވެގެންނެވެ. ޔޫވީ އަކީ ހަމަށް ގެއްލުންދޭ އެއްޗެކެވެ.  ޔޫވީ ޖެހުމުން ލޮލަށް ފެންނަ އަލި އުފައްދާ އެއްޗެތި ހުރެއެވެ. މިފަދަ އެއްޗަކުން، ލޮލަށް ނުފެނުނަސް ތަނެއްގައި ޔޫވީ ހުރިކަން އެނގޭނެއެވެ. މިފަދަ ތަކެތީގެ ތެރެއިން އެންމެ މަޝްހޫރު އެއްޗަކީ ފްލުއޮރަސަންޓް ކަރުދާހެވެ. މި ކަރުދާސް އަވީގައި ކުލަގަދަކޮށް ދިއްލިފައިހުންނަ ސަބަބަކީ، ޔޫވީ ޖެހުމުން އެއިން ލޮލަށް ފެންނަ އަލި އުފައްދާތީއެވެ. އާދައިގެ ހޮޅިބުރިއެއްގެ އަލީގައި އެ ކަރުދާހުގައި އެ ދިއްލުމެއް ނުހުންނާނެއެވެ. ނަމަވެސް، ޔޫވީ ނިކުންނަ ހޮޅިބުރިއެއްގެ ދަށުގައި އެ ކަރުދާސް ދިއްލޭނެއެވެ. ޔޫވީ އިން ދިއްލޭ ތަކެތީގެ ތެރޭގައި، ގިނަ މައުތަކާއި މަސްތަކާއި ކޮކާތަކާއި ބައެއް ޖަނަވާރުތައް ހިމެނެއެވެ. ފަހަރުވަ އަކީ ވެސް ޔޫވީގައި ދިއްލޭ އެއްޗެކެވެ. ދިވެހި ފައިސާގެ ބައެއް ތަންތަން ވެސް ޔޫވީގައި ދިއްލެއެވެ.

ނަގުލަންދާއްޓަކީ ޔޫވީގައި ދިއްލޭ އެއްޗެކެވެ. އެހެންކަމުން، ޔޫވީ ހޮޅިބުރިއަކުން އަލިކުރުމުން ރޭގަނޑު އެ ވާތަން ވަރަށް ފަސޭއިން ފެނެއެވެ. ތިރީގައި އެވާ ފޮޓޯގައި އެވަނީ އެއް މައު، އާދައިގެ އަލިންނާއި ޔޫވީ އަލީގައި ފޮޓޯ ނަގާފައެވެ. ޔޫވީ ގައި މައު ފެންނަނީ ހަމަ ލޮލަށް ފެންނަ ގޮތަކަށް ނޫނެވެ. މައު ހައްދަވާފައިވަނީ ބަޅިދާއި ކޮކާތަކަށެވެ. އެ ތަކެއްޗަށް ޔޫވީ އަލީގައި މިތަކެތި އިންސާނުންނަށް ނުފެންނަ ގޮތަށް ފެނެއެވެ. އިންސާނުންގެ ހިއްސުތަކަކީ އެހާ މޮޅު ހިއްސުތަކެއް ނޫނެވެ.

އިލެކްޓްރިކް ރާޅުތަކަށް ޢާއްމު އެއް ސިފައަކީ، ކޮންމެ ރާޅެއްގައި ހަކަތަ އެކުލެވިގެން ވުމެވެ. އިލެކްޓްރިކް ރާޅަކީ ކަންކަން ކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވާ އެއްޗެކެވެ. މައިކްރޯވޭވް އިން ތަކެތި ފިހެވެނީ ނުވަތަ ކެއްކެނީ އެހެން ވެގެންނެވެ. ސޯލާ ސެލް ބޭނުންކޮށްގެން ކަރަންޓު އުފެއްދެނީ އަލީގައި ހަކަތަ ހިމެނޭތީ އެވެ. ރާޅެއްގެ ދިގުމިން ކުޑަވި ވަރަކަށް އެއިން ހަކަތަ ނަގުލުކުރެވޭ މިންވަރު ބޮޑުވެއެވެ. އެހެންކަމުން، ޔޫވީ ގައި ހަކަތަ މާ ގިނަވާނެއެވެ. އެއިގެ ނުރައްކާ ވެސް މާބޮޑުވާނެއެވެ. ދިވެހީންނަށް ހަމުގެ ކެންސަރު ފަސޭހައިން ނުޖެހެނީ ހަން ކަޅުކަމުންނެވެ. ހަމުގައި ހުންނަ ކަޅުކުލަ އަކީ ޔޫވީ ހަށިގަނޑަށް ވަނަ ނުދީ ހިފަހައްޓާ އެއްޗެކެވެ. ހަން އަލި ނަމަ، ފަސޭހައިން އަވިން ކެންސަރު ޖެހެއެވެ. ކުރިން ބަޔާން ކުރި ފަދައިން، ޔޫވީ ޖެހުމުން ލޮލަށް ފެންނަ އަލި އުފައްދާ ތަކެތި ހުރެއެވެ. ފްލުއޮރަސަންޓް ކަރުދާހަކީ މިފަދަ އެއްޗެކެވެ. މި ނޫނަސް މިފަދަ ތަކެތި ހުރެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އެލްއީޑީ ނޫން ހޮޅިބުރީގައި ހުންނަ ހުދުކުނޑި އާއި އަތުކުރީ ގަޑީގައި ލާފައި ހުންނަ ރޭގަނޑު ދިއްލޭ ދެލި ހިމެނެއެވެ. މިގޮތަށް ގިނައިން ދިއްލެނީ ލޮލަށް ފެންނަ އަލީގެ ރާޅުތަކަށް ވުރެ ކުރު ރާޅުތައް އެއެއްޗެއްގައި ޖެހުމުންނެވެ.

އެކްސްރޭ ފާހަގަކުރެވުން

 ވަނަ އަހަރު ޖަރުމަނުގެ ސައިންސްވެރިއަކަށް އެކްސްރޭ އެއީ ވާ އެއްޗެއްކަން ހޯދުނެވެ. އެއީ މީގެ ގާތްގަޑަކަށް 125 އަހަރުގެ ކުރީންނެވެ.. އެކަން ހޯދެން މެދުވެރިވީ އެ ދުވަސްވަރު ސައިންސް ވެރިން ގެންގުޅޭ ފުޅިއަކާ ތަހުލީލެއް ކުރަނިކޮށެވެ. ވައި ހުސްކޮށްފައިވާ މިފުޅީގެ ދެކޮޅާ ބާރުގަދަ ”ބެޓެރީ“ އެއް ގުޅުމުން މި ފުޅީގެ އެއްކޮޅުން ފެހިކުލައެއް އުފައްދައެވެ. މިއީ އެދުވަސް ކީއްވެގެންވާ ކަމެއް ކަން ނޭނގެއެވެ.  މިހެންވެ އެކަން ވާގޮތް ހޯދޭތާ ސައިންސްވެރިން މަސައްކަތް ކުރަމުން ދިޔައެވެ.  ތިރީގައި އެވަނީ އެފަދަ ފުޅިއެކެވެ. [ކިޔުންތެރިންގެ ތެރެއިން މި ތަހުލީލުކުރަން ބޭނުންވާ މީހުން، އާދައިގެ ފުޅިއަކާއި އެއަރކޯންއެއްގެ ކޮމްޕްރެސަރު ބޭނުންކޮށްގެން ގޭގައި މި ތަޖުރިބާ ކުރާނޭ ގޮތް މި ވީޑިއޯއިން ފެނިވަޑައިގަންނަވާ ނެއެވެ.]

ޖަރުމަނު ސައިންސްވެރިޔާއަށް ފާހަގަ ކުރެވުނީ ފުޅިއަށް ކަރަންޓު ދީގެން އުޅުނުއިރު، ދުރުގައިި ބޭހެއް އުނގުޅާފައި ބާއްވާފައި އޮތް ތާން ފިލާގަނޑަކުން ނުވަތަ ލައުހާއަކުން އަލި އުފައްދާ ކަމެވެ. ކަރަންޓު ކަނޑާލުމުން އަލި އުފެއްދުން ހުއްޓެއެވެ. މިކަމުން އޭނާއަށް މި ނުކުންނަ އަލި ގުޅިފައިވަނީ ފުޅިއާކަން ވިސްނުނެވެ. ފުޅިއާ ލައުހާ ދޭތެރެއަށް ފޮތެއް ލުމުން ވެސް އަލި އުފައްދައެވެ. މިކަމުން އޭނާއަށް ލައުހާއިން އަލި އުފައްދާ ”ރާޅުތައް“ ފޮތުގެ ތެރެއިން ލާފައި ދަތުރުކުރާކަން ވިސްނުނެވެ. ބޭސްއުނގުޅާފައިވާ ލައުހާ ފުޅިއާ ދިމާއަށް ދިއްކުރުމުން އޭނާއަށް ފާހަގަކުރެވުނީ އޭނާގެ އަތުގެ ކަށިތައް ލައުހާއިން ފެންނަކަމެވެ. ބޮޑަށް ތަޖުރިބާތައް ކުރުމުން، ފޮޓޯ ނަގާ ނެގަޓިވު ގަނޑުވެސް މިއަލީގެ ސަބަބުން ބަދަލުވާކަން އެނގުނެވެ. އެ ދުވަސްވަރު ފޮޓޯ ނަގާ ނެގެޓިވް ހަދަނީ ތުނި ބިއްލޫރީގައި ބޭހެއް އުނގުޅައިގެންނެވެ. ދެން ހަމަ އެއަހަރު ޑިސެމްބަރު މަހު، އޭނާގެ އަންހެނުންގެ އަތް ނެގެޓިވް ގަނޑެއްގެ މަތީގައި ބާއްވާފައި ފުޅިއަށް ކަރަންޓު ދިނުމުން އަތުގެ ކަށިތަކުގެ ފޮޓޯ ނެގުނެވެ. މިއީ ބުނެވޭ ގޮތުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ނެގުނު އެކްސްރޭ އެވެ. ތިރީގައި އެވަނީ އޭގެ ފޮޓޯއެވެ. ދެން އެވަނީ އެފަދަ އެކްސްރޭ ނަގާގޮތެވެ.

އެކްސްރޭ އާއި އަޅުގަނޑު

އެކްސްރޭ އާ އަޅުގަނޑަށް ”ކުޅެވިފައިވަނީ“ ބެޗްލަރ ޑިގްރީ ހެދުމުގެ ތިންވަނަ އަހަރު އެވެ. އެއިރު ފިިޒިކްސް 3 ގެ އެކްސްޕެރިމަންޓްތަކާ ބެހޭ ޢަމަލީ މަސައްކަތް އޮޮންނަނީ ކޮންމެ ކުއްޖަކަށް ވަކި ލެބޯރަޓަރީއެއްގައެވެ. ލެބޯރަޓަރީއަކީ ގާތްގަޑަކަށް 15 ފޫޓު 15 ފޫޓު ހުންނަ ވަރުގެ ކޮޓަރިއެކެވެ. މިއިން ތަނެއްގައި ޚާއްޞަ ތަޙުލީލުތަކެއް ކުރުމަށް ސާމާނުތައް ރާވާފައި ހުރެއެވެ. ކޮންމެ ކުއްޖަކު ތިން ހަފުތާ ނުވަތަ ހަތަރު ހަފުތާ ވަންދެން މިއިން ލެބޯރަޓަރީއެއްގައި މަސައްކަތް ކުރަން ޖެހެއެވެ. ދެން އެއަށް ފަހު އަނެއް ލެބޯރަޓަރީއެވެ.  އަޅުގަނޑު އެއްފަހަރު ޚިޔާރުކުރީ އެކްސްރޭ ކްރިސްޓެލޮގްރާފީ ލެބޯރަޓަރީގައި މަސައްކަތް ކުރުމަށެވެ.

ކުރިން ބަޔާންކުރިހެން، އިލެކްޓްރިކް ރާޅުތަކުގެ ދިގުމިން އެކި ބާވަތުގެ ރޭޑިއޭޝަންގައި ތަފާތެވެ. އިންސާނުންގެ ލޮލަށް ފެންނަނީ، 430 ނޭނޯމީޓަރާއި 770 ނޭނޯމީޓަރާ ދެމެދުގެ އައްޔެވެ. ޔޫވީއެއް އަދި އައިއާރު އެއް އަދި އެފްއެމް ރާޅުތަކެއް ލޮލަކަށް އިޙްސާސެއް ނުވެއެވެ. 770 ނޭނޯ މީޓަރަކީ، މީޓަރެއް އެއް ބިލިއަން ބަޔަށް ބައިކުރުމަށް ފަހު އޭގެ 770 ބައެވެ. މިއީ ޚިޔާލަށް ނުގެނެވޭހާ ކުރު ދުރުމިނެކެވެ. އެކްސްރޭ ރާޅުތަކުގެ ދިގުމިނުގައި ހުންނަނީ 0.01 އާއި 10 ނޭނޯމީޓަރެވެ. މިއީ ވައިލެޓް އަލީގެ ރާޅުގެ ދިގުމިނަށް ވުރެ ހަތް ލައްކަ ބައި ކުޑަ ޢަދަދެކެވެ. މިއީ ލޮނު ފަދަ އެއްޗެއްގެ ދެ ޒައްރު (އެޓަމް) ދެމެދުގައިވާ ދުރުމިނަށް ވުރެ ކުރު ދިގުމިނެއްކަމުން، ލޮނު ފަދަ ތަކެތީގެ އެެތެރެއިންލާފައި އެކްސްރޭ ދަތުރު ކުރެއެވެ. އެކްސްރޭ ލޮނު ފުކެއްގެ އެތެރެއިން ފޮނުވައި ފިލްމެއްގައި ޖެހޭ ގޮތް ހަދައިފި ނަމަ، ތިކިތަކެއްގެ ގޮތަށް ފިލްމުން ފެނެއެވެ. ސަބަބަކީ، އެ ދަތުރުކުރާނީ ޒައްރުތައް ނެތް ދިމަދިމާއިންނެވެ. ލޮނު ފުކެއްގައި އެކި ޒައްރުތައް ހުންނާނީ ވަކި ތަރުތީބަކަށެވެ. ކަންދިމާވާގޮތުން ޒައްރެއްގައި ޖެހިއްޖެ ނަމަ، އެކްސްރޭ ގުދުވެގެން އެހެން ދިމާއަކުން ނުކުންނާނެއެވެ. ޒައްރުތައް ހުންނަނީ ވަކި ތަރުތީބަކުން ކަމަށް ވާނަމަ، ނުކުމެވޭނީ ވަކި ދިމަދިމާއިންނެވެ. މި ނުކުންނަ ދިމާތައް އެނގިއްޖެނަމަ، ލޮނުފުކުގައި ޒައްރުތައް ތަރުތީބުވެފައިވާ ގޮތް ދެނެގަނެވޭނެއެވެ. އަދި އެއީ ކޮން ޒައްރެއްކަން ވެސް އެނގޭނެއެވެ.

މަތީގައި އެވާ ސިފަކުރުމަކީ، އެއްޗެއްގައި ހިމެނޭ ޒައްރުތަކާއި އޭގެ ތަރުތީބު ހޯދާގޮތް ވަރަށް ސާދާކޮށް ކިޔާދީފައިވާ ސިފަކުރުމެކެވެ. އަޞްލުގައި، ލޮނު ފުއް ހަރުކުރަނީ ވަށައިގެން އެނބުރޭ ގޯނިއޯމީޓަރ ކިޔާ އެއްޗެއްގައެވެ. އެކްސްރޭ ފިލްމު ލައްވަނީ ގޯނިއޯމީޓަރ ވަށައިގެންވާ ވަށްކޮށް ހުންނަ ދަޅަކަށެވެ. އެކްސްރޭ ރާޅަކީ ހަމައެކަނި އެއް ދިގުމިނެއްގެ ރޭޑިއޭޝަންއެއް ކަން ކަށަވަރު ކުރުމަށާއި ފޯކަސް ކުރުމަށް ހަރުކުރާ ބައިތަކެއް ވެއެވެ. ތިރީގައި އެވަނީ އެކްސްރޭ ކްރިސްޓެލޯގްރާފީ ލެބޯރަޓަރީއެއްގެ ފޮޓޯއެކެވެ. ކަންތައްގަނޑު ބޮޑުކަން އޮޅުން ފިލާނެއެވެ. އަޅުގަނޑުގެ މަޤްޞަދަކީ ކާއިނާތުގައިވާ ކޮންމެ އެއްޗެއްގައި އެކިޒައްރުތައް ތަރުތީބުވެފައިވ ާގޮތް އެކްސްރޭ ބޭނުންކޮށްގެން ދެނެގަނެވޭނެ ވާހަކަ ދެންނެވުމެވެ.  އެކްސްރޭ ބޭނުންކޮށްގެން ވަރަށް ބޮޑެތި އަދި މުރައްކަބު (ކޮމްޕްލެކްސް) މޮލިކިޔުލްތަކުގައި ޒައްރުތައް އެކުލެވޭ ގޮތް ދެނެގަނެވެއެވެ. މިގޮތުން އެންމެ މަޝްހޫރު މޮލިކިޔުލް އަކީ ޑީ.އެން.އޭ ކިޔާ މޮލިކިޔުލް އެކެވެ. މިއީ އިންސާނެއްގެ ސިފަތަކާއި އެކި ގުނަވަންތައް މަސައްކަތްކުރަންޖެހޭ ގޮތް ”ލިޔެފައި އޮންނަ“ މޮލިކިޔުލް އެވެ. މި މޮލިކިޔުލް ގެ ސިފަތައް ހޯދައިގެން މީހުންނަށް ނޮބެލް އިނާމު ވެސް ދެވުނެވެ.

އެކްސްރޭގެ ނުރައްކާތެރިކަން

ކުރިން ބަޔާންކުރިހެން، އެކްސްރޭގެ ރާޅުތަކުގެ ދިގުމިން ކުރުކަމުން އޭގައި ވަރަށް ގިނަ ހަކަތަ ހިމެނެއެވެ. އެހެންކަމުން އެކްސްރޭ އަކީ ހަށިގަނޑަށް އަދި ހުރިހާ ދިރުމަކަށް ވަރަށް ނުރައްކާތެރި އެއްޗެކެވެ. ގަދަ އެކްސްރޭ އިން ފިހޭނެއެވެ. ކުއްލިއަކަށް ފާހަގަ ކުރެވޭ ވަރަށް ވުރެ، އެކްސްރޭގެ ބާރު ގަދަ ނަމަ، އެއިން އަސަރުކުރަނީ، ތަންކޮޅެއް ފަހުންނެވެ. އެކްސްރޭގެ އެންމެ ނުރައްކާ ކަމަކީ، އޭގެ ބާރު ގަދަކަމުން، ހަށިގަނޑުގައިވާ ސެލްތައް ހަލާކުކޮށްލާކަމެވެ. ފަސޭހައިން ހަލާކުކޮށްލާ ސެލްތަކުގެ ތެރޭގައި ލޭގައި ހިމެނޭ ހުދު ސެލްތައް ވެއެވެ. ލޭގެ ހުދު ސެލްތައް މަރުވުމުން، އާދައިގެ ބަލިތައް ޖެހުމުން ބޮޑު ބައްޔަކަށް އެކަން ވެ، މަރުވެއެވެ. އެކްސްރޭއިން ސެލްތަކުގެ ޠަބީޢަތް ބަދަލުކޮށްލުމާއި އެއް ޒައްރު އަނެއް ޒައްރާގުޅިފައިވާ ބޮޮންޑު ނުވަތަ ގުޅުން ހަލާކުކޮށްލުން ހިމެނެއެވެ. އިންސާނާގެ ސެލްތަކަކީ ވަރަށް މޮޅަށް ރޭވިފައިވާ އެއްޗެއް ކަމުން، އެކްސްރޭއިން އަލަށް އެއަށް ގެންނަ ބަދަލުން ރަނގަޅެއް ނުނިކުމެއެވެ. އޭގެ ޠަބީޢަތް ބަދަލުވެ، އިންތިޒާމްތައް ހަމައިން ނެއްޓި، އަވަހަށް ގިނަވާގޮތް ވެއެވެ. މިހެންވުމުން ގިނަފަހަރު ޖެހެނީ ކެންސަރެވެ. އަދި ދަރިފަސްކޮޅަށް ދެމިގެންދާ މައްސަލަތައް ވެސް މެދުވެރިވެއެވެ. އެކްސްރޭއަށް ބޮޑަށް ހުށަހެޅިއްޖެނަމަ، ދިމާވާ ޢާއްމު އެއް މައްސަލައަކީ ލޮލުގެ ފެނުން ފުސްވުމެވެ. ކެޓެރެކްޓް އުފެދުމެވެ. މިހެންވުމުން، ބޮތްކަކަށް ބަލައިލުމުން ފެންނަމުޅި މަންޒަރު އަލިން ފުސްވެ ތަކެތި ފާހަގަ ކުރަން ދަތިވެއެވެ.

އެކްސްރޭގެ ސަބަބުން ދިމާވާ ޢާއްމު ބަލިތަކަށް ކިޔަނީ ރޭޑިއޭޝަން ބައްޔެވެ. މިބަލީގައި، ހޮޑުލުމާއި އަނބުރައިގަތުމާއި، ވާނުވާ ނޭނގުމާއި ހުރިހާ ދޮރަކުން ލޭއައުމާއި، ފެން ހިކުމާއި އިސްތަށިފޭބުމާއި  ހުންއައުން ފަދަ ކަންކަން މެދުވެރިވެއެވެ.

އެކްސްރޭ އެންމެ ފުރަތަމަ ތައާރަފުކުރެވުނު އިރު، އޭގެ ނުރައްކާތަކެއް މާބޮޑަށް ފާހަގަ ވެފައެއް ނުވެއެވެ. ބައެއް މީހުން މޫނުން އިސްތަށި ފެޅިޔަ ނުދިނުމަށް އެކްސްރޭ ބޭނުން ކުރިއެވެ. އަހަރުތަކެއްގެ ފަހުން އެމީހުންނަށް ފާހަގަ ކުރެވުނީ ފަސޭހަނުވާ ފާރުތައް މޫނުގައި އުފެދުނުތަނެވެ. މަތީގައިވާ ފޮޓޯގައިވާ ފަދައިންނެވެ.

މިހާރު ދުނިޔޭގެ އާއި ވަކި ޤައުމުތަކުގެ ޞިއްޙަތާއި ކެންސަރާ ބެހޭ ހުރިހާ ޖަމްޢިއްޔާ ތަކުން، އެކްސްރޭ އަކީ ކެންސަރު ޖައްސާ އެއްޗެއް ކަމަށް ބުނެއެވެ.

އެކްސްރޭއިން ރައްކާތެރިވުން

އެކްސްރޭ އަކީ ނުރައްކާތެރި އެއްޗެއް ކަމުން، އެ ބޭނުންކުރަނީ ވަރަށް ރައްކާތެރިކަމުގެ ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅައިގެންނެވެ. އެކްސްރޭގެ ނުރައްކާތެރިކަން ބޮޑުވަނީ ބަލިމީހުންނަކަށް ނޫނެވެ. އެއީ އެމީހުން މަދު ފަހަރަކު ނޫނީ އެކްސްރޭ ނުނަގާތީއެވެ. ބަލިމީހުންގެ އެކި ކަންކަމަށް ބޭނުން ކުރާނީ ބޭނުން ފުދޭ އެންމެ ކުޑަ މިންވަރެއްގެ އެކްސްރޭ އެވެ. (As Low As Reasonably Achievable) ބޭނުން ފުދޭ އެންމެ ކުޑަ އެކްސްރޭ އެވެ. ބަލިމީހުންނާ ޚިލާފަށް އެކްސްރޭ މެޝިންތައް ކައިރީގައި އުޅޭ މުވައްޒަފުންނާއި ޓެކްނީޝިއަނުންނާއި ރޭޑިއޯގްރާފަރުން ކޮންމެ ދުވަހަކުހެން އެކްސްރޭ އާ ގާތުގައި މަސައްކަތް ކުރަން އުޅެން ޖެހެއެވެ. އެހެންކަމުން، އެކި ގޮތްގޮތުން މި މީހުންނަށް އެކްސްރޭގެ އަސަރު ފޯރާލެއް ބޮޑުވާނެއެވެ. އެކްސްރޭގެ އަސަރަކީ ހަށިގަނޑުގައި ދެމި ހުންނަ އަސަރެކެވެ. އެއް ފަހަރު އެކްސްރޭއަށް ހުށަހެޅުނު މީހާގެ ގައިގާ އެ ހަރުލައި ހުރެއެވެ. ދެން އިތުރަށް އެކްސްރޭއަށް ހުށަހެޅުމުން، ކުރިއަށް ވުރެ އަސަރު ބޮޑުވެއެވެ. މިއީ ފުޅިއަށް ފެން އެޅުމުން ކުރިން ހުރި ފެނަށް ފެން އިތުރުވާ ފަދަ ގޮތަކަށް އަސަރު ބޮޑުވާ ކަމެކެވެ. ކުރީގެ އަސަރު މުޅިން ފުހެވިގެން ނުދެއެވެ. އަސަރު ފެންނަން ފަށަނީ ފަހުންނެވެ. ޔުކްރެއިންގެ ޝަރނޮބިލް ރިއެކްޓަރ ހަލާކުވި މައްސަލައިގައި މީހުންތަކަށް ކުރާ އަސަރު އެންމެ ބޮޑުވިކަމަށް ވަނީ ރިއެކްޓަރ ހަލާކުވިތާ 10 އަހަރު ފަހުންނެވެ. ރިއެކްޓަރުން ނުކުތީ ގިނައިން އެކްސްރޭ އެއް ނޫނެވެ. ގާމާރޭ އެވެ. އެއީ އެކްސްރޭ އަށް ވުރެވެސް ހަކަތަ ބޮޑަށް އެކުލެވޭ ރޭޑިއޭޝަން އެކެވެ.

އަޅުގަނޑު އެކްސްރޭ ކްރިސްޓެލޮގްރާފީ ލެބްގައި މަސައްކަތް ކުރި ދުވަސްވަރު، އެ ހުންނަ ތަނަން ވަންނަން ޖެހެނީ ހެދުމުގެ ބޭރުގައި ބާވަތެއްގެ ބެޖެއް ޖަހައިގެންނެވެ. އެ ބެޖްގެ އެތެރޭގައިވަނީ ފޮޓޯނަގާ ފިލްމު ކޮޅެކެވެ. ކޮންމެ ހަފުތާއެއް ނިމުމުން އެ ބެޖް ތަހުލީލު ކުރާ ތަނަކަށް ފޮނުވައިގެން ދަރިވަރު ހުށަހެޅިފައިވަނީ ކިހާ މިންވަރެއްގެ ރޭޑިއޭޝަންއަކަށްތޯ ބަލައެވެ. މިފަދަ ބެޖަށް ކިޔަނީ ޑޯސިމީޓަރެވެ. މިޒަމާނުގައި އެކްސްރޭ ލެބްތަކުގައި ގެންގުޅެނީ، ޢަދަދުން ރޭޑިއޭޝަންގެ އަސަރު މިނާ އިލެކްޓްރޮނިކް ޑޯސިމީޓަރެވެ. ތިރީގައި އެވަނީ އެ ދެވައްތަރު ޑޯސިމީޓަރެވެ.

ކްރިސްޓެލޮގްރާފީ ލެބްގައި ބޭނުންކުރާ އެކްސްރޭ އަކީ އާއްމުކޮށް ބޭނުންކުރާ ރޭޑިއޭޝަން އަށް ވުރެ ބާރުގަދަ އެއްޗެއް ކަމުން، އަދި ތަހުލީލުތަކަށް އެ ޖައްސާފައި ހުންނަނީ އެތައް އިރެއް ވަންދެން ކަމުން، އިތުރު ރައްކާތެރިކަމުގެ ފިޔަވަޅުތައް އަޅައެވެ. މިގޮތުން، އެކްސްރޭ ޖައްސާފައި ހުންނަ އިރު ވަދެ އުޅެނީ ތިމަރަ ފަތުން ބައިތައް ހަދާފައި ހުންނަ ކޯޓެއް ލައިގެންނެވެ.  އަޅުގަނޑު ބަލަނީ ގިނަ ވަގުތު އެތެރޭގައި ނުހުރެވޭތޯއެވެ.  ދެން ފާހަގަ ކުރެވޭ ކަމަކީ، މެޝިންތައް ހުންނަ ކޮޓަރީގައި އެއްވެސް ކުޑަދޮރެއް ނުހުންނަ ކަމެވެ. ދޮރާއެކު ވަށައިގެން ހުންނަނީ ބައި އިންޗި (12 މިލިމީޓަރު) ބޯމިނުގެ ތިމަރަފަތް ޖަހާފައެވެ. ދޮރުފަތުގައި ޖެހުމުގެ އިތުރަށް، ފުށުއަރާގޮތަށް ދޮރުކަނީގައި ޖަހާފައި ހުރެއެވެ. އެކްސްރޭ ގެ ރާޅުގެ ދިގުމިން، ޒައްރަކަށް ވުރެ ވެސް ކުރުކަމުން، ކިތަންމެ ކުޑަ ހިއްމިއަކުން ވެސް އެ ނުކުންނާނެ އެވެ. މި ސަލާމަތްތެރިކަން ލިބިގަންނަނީ  އެތަނުން ބޭރަށް ރޭޑިއޭޝަން ނުކުމެ ކައިރި ހިސާބުތަކުގައި މަސައްކަތްކުރާ މީހުންނަށް އަސަރު ކޮށްފާނެތީއެވެ. އެކްސްރޭ މެޝިނުން ނުކުންނަ އެކްސްރޭ ދޯދިތައް އެކި ތަންތަނަށް ފެތުރެއެވެ. މިއީ ލޮލަށް ނުފެންނަ ދޯދިތަކެއް ކަމުން، އިތުރު ސަމާލުކަން ދޭން ޖެހެނީއެވެ.

އިރާއި ތަރިތަކުން ދުނިޔެއަށް އަލި އާދެއެވެ. އިރުން އައިއާރު އާއި ޔޫވީ ވެސް އާދެއެވެ. ހަމަ މިފަދައިން، ކާއިނާތުގެ ތެރެއިން، ޚާއްޞަކޮށް ތަރިތަކުން އެހެން އިލެކްޓްރިކް ރާޅުތައް ބިމަށް އާދެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ރޭޑިއޯ ރާޅުތަކާއި އެކްސްރޭ ވެސް އާދެއެވެ. އަދި އެކްސްރޭ އަށް ވުރެ ހަކަތަ ގިނަ ގާމާ ދޯދިތައް ވެސް އާދެއެވެ. އިންސާނުންނަށް ދުނިޔޭގައި މިއުޅެވެނީ އެކްސްރޭ ފަދަ ނުރައްކާތެރި ދޯދިތައް ބިމުގެ ތަންކޮޅެއް މަތީގައިވާ އެޓްމޮސްފިއަރ ކިޔާ ފަށަލައިން ފުރާނާލާތީއެވެ. ނަމަވެސް މިހެން މިކަން އޮތުމާ އެކު ވެސް، ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް އެކްސްރޭ ބިމަށް އާދެއެވެ. މި މިންވަރަށް ކިޔަނީ ބެކްގްރައުންޑް ރޭޑިއޭޝަން އެވެ.

ދަންނައެވެ. އެއްޗެއްގެ ދިގުމިން ފޫޓުން މިނާފަދައިން، ހަށިގަނޑަށް އެކްސްރޭއިން ކުރާ އަސަރު ވަޒަންކުރަން ބޭނުންކުރާ ޖިންސަށް ކިޔަނީ، ސީވާޓްއެވެ. 1 ސީވާޓް އަކީ މުޅި ޢުމުރުގައި އެކި މިންވަރު އެކި ދުވަސްވަރު ލިބި ރައްކާތެރިކަމާއެކު މީހަކަށް ލިބިގަނެވޭނެ އެންމެ ގިނަ ރޭޑިއޭޝަން އެވެ. 100 މީހުންނަށް މިވަރުގެ ރޭޑިއޭޝަން ލިބުނަސް، އޭގެ ތެރެއިން 5 މީހުންނަށް ކެންސަރު ޖެހޭނެއެވެ. އެއް ފަހަރާ 1 ސީވާޓް ގެ ރޭޑިއޭޝަނަށް މީހަކު ހުށަހެޅިއްޖެނަމަ، އޭނާއަށް ރޭޑިއޭޝަން ބަލި ޖެހޭނެއެވެ. ނަމަވެސް މަރުވާނީ، ކުއްލިއަކަށް ނޫނެވެ. 1 ސީވާޓް އަކީ ބޮޑު މިންވަރެއްގެ ރޭޑިއޭޝަން އެއް ކަމުން، ދުވަހީ ކަންކަމުގައި މީހުން ރޭޑިއޭޝަން ވަޒަންކުރަނި މިލިސީވާޓް އިންނެވެ. އެއް މިލިސީވާޓް އަކީ ސީވާޓް އެއްގެ އެއްހާސް ބައިކުޅަ އެއްބައެވެ. އެެހެން ގޮތަކަށް ބުނާނަމަ، 1000 މިލިސީވާޓް އަކީ 1 ސީވާޓް އެވެ. އިންސާނަކަށް އަހަރަކު 100 މިލިސީވާޓް އަށް ވުރެ ގިނަ ރޭޑިއޭޝަން އަށް ހުށަހެޅިއްޖެނަމަ، އޭނާ އަށް ކެންސަރު ޖެހުން ވަރަށް ގާތެވެ. އާއްމު ބެކްގްރައުންޑް ރޭޑިއޭޝަން ކަމަށް ބަލަނީ 1.5 އާއި 3.5 އާ ދެމެދުގެ މިންވަރެކެވެ. ޝަރނޮބިލް ރިއެކްޓަރ ހަލާކުވުމުން އެހެން ސަހަރަކަށް އެ ސަހަރު މީހުން ބަދަލުކުރީ، މަދު ގަޑިއެއްގެ ތެރޭގައި 350 މިލިސީވާޓް ގެ ރޭޑިއޭޝަންއަށް ލިބިގެންނެވެ.

ރާއްޖޭގައި އެކްސްރޭ މެޝިންތައް ބޭނުންކުރާ ގޮތް

ރާއްޖޭގެ އެކި ސަރަޙައްދު ތަކުގައި އެކްސްރޭ މެޝިންތައް ބޭނުން ކުރެއެވެ. މިއިން ކޮންމެ މެޝިނަކީ، ވަރަށް ފަރުވާތެރިކަމާ އެކު ބޭނުން ނުކޮށްފި ނަމަ، ލަސްތަކެއް ނުވެ، ނުވަތަ އަހަރުތަކެއްގެ ފަހުން އޭގެ ކައިރީގައި މަސައްކަތް ކުރާ މީހުންނަށް އާފާތެއް ކުރިމަތިކޮށްފާނެ އެއްޗެކެވެ. އެހެންކަމުން އެކްސްރޭ މެޝިން އުފެއްދިމީހުންގެ އަމުރުތަކަށާއި އިރުޝާދުތަކަށް ތަބާވާން ޖެހޭނެއެވެ. ޤައުމީ އިދާރާތަކުން ރައްކާތެރިކަމުގެ މިންގަނޑުތައް ކަނޑައަޅާފައި ހުރެއެވެ. މެޝިނު ހުންނަ ތަނަކީ ވެސް ރައްކާތެރިތަނަކަށް ވާން ވާނެއެވެ.  އެކްސްރޭ މެޝިންތައް އިންސްޓޯލް ކުރުމަށް ފަހު، އެހެން ފަރާތަކުން ރޭޑިއޭޝަން ލީކްވާ ނުވަތަ ފޭދިގެން ނުކުންނަ މިންވަރު ބަލާ ހަދަން ޖެހެއެވެ.

މިހެން މިކަން އޮތަސް، މާލޭގައި 25 ބުރީގެ އުސް ޢިމާރާތެއް އަޅައި އެތަނުގައި ތަފާތު އެކްސްރޭ މެޝިންތައް ބެހެއްޓިއެވެ. އެކްސްރޭ ނުކުމޭތޯ ދެފަހަރަކު ސާރވޭ ކޮށްފައި ވެއެވެ. އެއް ފަހަރު ކޮށްފައިވަނީ ސްރީ ލަންކާގެ ފަރާތަކުންނެވެ. އަނެއް ފަހަރު ސިންގަޕޫރުގެ ފަރާތަކުންނެވެ. ދެ ފަރާތުން ވެސް ކަނޑައަޅާފައިވަނީ އެކަށީގެން ނުވާ ވަރަށް އެކި އެކްސްރޭ ކޮޓަރިތަކުން ރޭޑިއޭޝަން ލީކްވާކަމެވެ. ފޭދިގެން ނުކުންނަ ކަމެވެ.   މުވައްޒަފުްންނާއި ޢާއްމުންނަށް ރޭޑިއޭޝަންގެ ނުރައްކާ އޮތް ކަމަށެވެ. ގަބޫލުކުރެވޭ ވަރަށް ވުރެ ރޭޑިއޭޝަން މަތިކަމަށެވެ.

ރޭޑިއޭޝަން ތަފާސްކުރި މާހިރުން ތަން ރަނގަޅުކުރަންވީ ގޮތް ބަޔާންކޮށްފައިވާ ކަމަށް އަޅުގަނޑުގެ ކައިރީގައި މީހަކު ބުނެފައި ވެއެވެ. މާހިރުން ފާހަގަ ކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި، މައްސަލަ ފެށެނީ ބިއްތަކުގައި ޖަހާފައިވާ ތިމަރަފަތްތައް ތުނިކަމުންނާއި، ސްވިޗްތަކާއި ގޭހަށް ބިތުން ކެނޑި ތަންތަނުގައި ތިމަރަފަތް ޖަހާފައި ނުވުމާއި، ކުޑަދޮރާއި ބޮޑު ދޮރުގެ ކަނިތަކުގައި ފުށުއަރާގޮތަށް ތިމަރަފަތް ޖަހާފައި ނުވުމެވެ. އެހެންކަމުން، އެމީހުން ބުނެފައިވަނީ އަލުން ބޯކުރުމަށް ފަތް ޖެހުމަށެވެ. އަދި އަލުން ރޭޑިއޭޝަން ސާރވޭ ކުރުމަށެވެ. ރިޕޯޓް ދުށް ފަރާތަކުން ބުނީ ގާތްގަޑަކަށް ތިން މިލިމީޓަރުގެ ފަތް ޖެހިނަމަ، މައްސަލަތައް ކުޑަވީސް ކަމަށެވެ. ބުނެވޭ ގޮތުގައި މިނިސްޓްރީ އޮފް ހެލްތުން އެކްސްރޭ ބޭނުންކުރާ ތަންތަނުގައި ހުންނަންޖެހޭ ރައްކާތެރި ކަމުގެ ފިޔަވަޅުތައް ކަނޑައަޅާފައި ވެއެވެ. ނަމަވެސް އެ މަޢުލޫމާތު ކޮންޓްރެކްޓަރުންނަށް ނޭނގޭނަމަ، އެމީހުންނަކަށް އެއަށް ޢަމަލެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. މި ހާދިސާއިން ފާހަގަވީ ޞިއްޙީ މިފަދަ ކަންކަމުގައި ޤައުމީ އިދާރާތަކުގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތަކުގެ މުހިއްމު ކަމެވެ.

ނިންމުން

އިންސާނުންނަށް އިޙްސާސްވަނީ، ދުނިޔޭގައިވާ ތަކެތީގެ ތެރެއިން ވަރަށް މަދު ބައެކެވެ. ފެންނަނީ އެކިކުލަކުލައިގެ އައްޔެވެ. ރޭޑިއޯ ރާޅުތަކެއް، އިންފްރާރެޑް އަދި އަލްޓްރާވައިލެޓް ރާޅުތަކެއް ނުވަތަ އެކްސްރޭ ރާޅުތަކެއް އިންސާނުންނަކަށް ނުފެނެއެވެ. ނުފެނުނަސް މިތަކެތި ވާކަން އަހުރެމެންނަށް ތަޖުރިބާއިން އެނގެއެވެ. ޖައްވުގެ ތެރެއަށް ފެެތުރިގެން މި ރާޅުތައް ދަތުރުކުރަނީ ކަރަންޓާއި ދަގަތްފާނު ރާޅުތަކެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އޭގެ ދަތުރުކުރުމަށް އެއްވެސް އެހެން އެއްޗެއް ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ.

އެކްސްރޭ ރާޅުތަކަކީ ހަކަތަ ގަދަ ރާޅުތަކެކެވެ. އަދި އެހާމެ ރާޅުގެ ދިގުމިން ކުޑައެވެ. މި ރާޅުތައް އުފެދެނީ، ބާރަށް ދަތުރުކުރާ އިލެކްޓްރޯން އެއް ކުއްލިއަކަށް ތަނެއްގައި ޖެހި ހުއްޓުން އެރުމުންނެވެ. ގައިގެ ތެރެއިން މި ރާޅުތައް ދަތުރުކުރާތީ، ބަލިބަލި ދެނެގަތުމަށާއި ވެފައިވާގޮތް ދެނެގަތުމަށް އެކްސްރޭ އަކީ ބޭސްވެރިކަމުގައި ވަރަށް ބޭނުންތެރި އެއްޗެކެވެ. އެކްސްރޭގެ ބާރު ގަދަކަމުން، މާގިނަ އެކްސްރޭއަށް މީހަކު ހުށަހެޅިއްޖެނަމަ، އޭނާއަށް ތަފާތު ބަލިޖެހެއެވެ. އެކްސްރޭގެ މުހިއްމު އަނެއް ބޭނުމަކީ، ތަފާތު ޒައްރުތައް އެކި މާއްދާތަކުގައި އެތުރިފައިވާގޮތް ދެނެގަތުމެވެ.

އެކްސްރޭގެ ނުރައްކާ ބޮޑީ ބަލިމީހުންނަށް ވުރެ އެ ބޭނުންކޮށްގެން މަސައްކަތް ކުރާ މީހުންނަށެވެ. މި މީހުން، އޭގެ ނުރައްކަލުން ރައްކާތެރިވުމަށް، އެކްސްރޭ މެޝިންތައް ބަހައްޓާފައި ހުންނަނީ ބޯ ތިމަރަފަތް ޖެހި ކޮޓަރިއެއްގައެވެ. އެތެރޭގައި ހުންނަނަމަ، ތިމަރަފަތް ޖެހި ކޯޓެއް ލާން ޖެހެއެވެ. އަދި، ނިވާފަތްގަނޑެއްގެ ފަހަތުގައި ހުންނަން ޖެހެއެވެ. ރާއްޖޭގައި އެކްސްރޭ މެޝިންތައް ބަހައްޓާ ތަންތަން ސާރވޭކޮށް، ޚިދުމަތްދޭ މީހުންނަށް އެއީ ރައްކާތެރި ތަންތަންކަން ޔަޤީންކުރަން ޖެހެއެވެ.