ނުބައިނުލަފާ މީހުންނަށް ރަޙުމްކުރުމަކީ، ރަނގަޅު މީހުންނަށް އަނިޔާ ދިނުމެވެ. ޒާލިމުންނަށް މަޢާފުދިނުމަކީ، ދަރުވޭސީންނަށް އަނިޔާވެރިވުމެވެ. [ޒާލިމުންނަކީ އަނިޔާވެރި ވެރީންނެވެ.]

ތިބާގެ މުދަލުން އޭނާ ފާފަކޮށް އެކަމުގައި ތިބާ ބައިވެރިކުރާނެއެވެ.

  ނަސޭހަތް 1

އަމީރުންގެ ރައްޓެހިކަމަށާއި ކުޑަކުދީންގެ ހިތްގައިމު އަޑަށް އިތުބާރު ކުރާކަށް ނުވާނެއެވެ. އެއީ ހިތަށް އަރާގޮތަކަށް ކުރީ މީހާ ބަދަލުވެއެވެ. އެއް ރޭގެ ތެރޭގައި ފަހުން ބުނެވުނު ފަރާތް ބަދަލުވެއެވެ.  ތިބާގެ ހިތް، އެއްހާސް ލޯބިވެރިން ގެންގުޅޭ މީހަކަށް ނުދޭށެވެ.ތިބާ އޭނާއަށް ހިތް ދިންނަމަ، އެ ދެވުނީ ވަކިވުމުގެ ހިތެވެ.

ނަސޭހަތް 2

ކޮންމެވެސް ދުވަހަކުން އޭނާ ތިބާގެ ރައްޓެއްސަކަށް ވެދާނެއެވެ.

ނަސޭހަތް 3

ބަލިކަށި ޢަދާވާތްތެރިއެއް، މާ ދެރަވެގެން ރަޙްމަތްތެރިކަން ހާމަކުރާނަމަ، ހުޝިޔާރުވާށެވެ. ކަލެއަށް ވުރެ ބާރުވެރިވުން ނޫން އޭނާގެ އެހެން ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ. ބުނެވެއެވެ:.މިތުރުންގެ މިތުރުވެރިކަމަށް އިތުބާނު ނުކުރެވޭއިރު، ހަތުރުން ކުރާ ޚުޝާމިދަށް އިތުބާރު ކުރެވޭނީ ކިހިނަކުން ހެއްޔެވެ؟

ނަސޭހަތް 4

ކުޑަ ދުޝްމިނަކަށް އަޅާނުލާ މީހާ، އަލިފާނާ މެދު ފަރުވާކުޑަކުރާ މީހާއާ އެއްފަދައެވެ..އެ ނިއްވާލެވޭހާ ކުޑައިރު، މިއަދު އެ ނިއްވާލާށެވެ.ހުޅު ބޮޑަށް ހިފުމުން، މުޅި ދުނިޔޭގައި ރޯވެއެވެ.ދުޝްމަނެއްގެ ދުނި ދެމިއަ ނުދޭށެވެ. އެއިން ނުކުންނަ ތީރު ފޫއަޅުވާނެއެވެ.

 ނަސޭހަތް 5

ޢަދާވާތްތެރި ދެމީހަކާ ދެމެދު ވާހަކަ ދައްކަންވާނީ އެމީހުން ފަހުން ރައްޓެހިވެ އެކުވެރިވިއަސް، ތިމާ ލަދުގަންނަން ނުޖެހޭ ގޮތަށެވެ.

.

އެ ހުޅުގައި  ތިމާ ރޯވުން ފަދަ ސޭކު ކަމެކެވެ.

 .

އޭގެ އަނެއް ފަރާތުގައި ކަންފަތެއް ވެދާނެއެވެ.

ނަސޭޙަތް 6 

މީހަކަށް އަދާވަތްތެރި ބަޔަކާ ޞުލްޙަވެގެން އުޅޭ މީހުން، ރައްޓެހިމީހާގެ ހިތްދަތިކުރެއެވެ.

.

އޭ ބުއްދިވެރިޔާއެވެ. ތިބާގެ ހަތުރުންނާ އެއް ސުފުރާމަތީގައި ކާ މީހާގެ ފަރާތުން އަތްދޮވެލާށެވެ.

ނަސޭހަތް 7

ތިބާއަށް ޔަޤީންކަމެއް ނުވާ މުޢާމަލާތެއް ކުރާ ނަމަ، ޔަޤީނުންވެސް ތިބާއަށް ނުރައްކަލެއް ނުވާ ބައި އިޚްތިޔާރު ކުރާށެވެ.

.

ޞުލްޙައިގެ ދޮރުފަތުގައި ޓަކިޖަހަން އެދޭމީހާއާ ތަޅާފޮޅުމެއް ނުފަށާށެވެ.

ނަސޭހަތް 8

ރަނުން [ފައިސާއިން] ކަމެއް ނިންމެން އޮތްނަމަ، އަނިޔާއެއް ލިބޭ ފަދަ ކަމެއް ކުރުމަކީ އެދެވޭ ކަމެއް ނޫނެވެ.

.

ކަނޑީގެ މުށްގަނޑުގައި ހިފުން ހުއްދަ ވެއްޖެއެވެ.

ނަސޭހަތް 9

އަދާވަތްތެރިއެއްގެ ބަލިކަށިކަމަށް ހިތާމަ ނުކުރާށެވެ. އޭނާއަށް ބާރުލިބުމުން ތިބާ ބާކީއެއް ނުކުރާނެއެވެ.

.

އަދާވަތްތެރިޔާ ބަލިކަށިވެފައިވާތަން ފެނުމުން، ތިމާގެ މަތިމަހާ މެދު ފޮނިނުކަނޑާށެވެ.

ކޮންމެ ކަށިގަނޑެއްގައި މަދުވެއެވެ، ކޮންމެ ލިބާހެއްގައި މީހެއް ވެއެވެ.

.

އާދަމުގެދަރިންނަށް އެކުރެވެނީ އަނިޔާއެއް ކަމެއް ނޭނގެއެވެ.

އަދާވާތްތެރިއެއްގެ ނަސޭހަތް ގަބޫލުކުރުމަކީ ކުށެކެވެ. އެކަމަކު އެ ނަސޭހަތް އަޑުއެހުން ހުއްދައެވެ. އެއަށްފަހު، އެންމެ ބޮޑަށް ހުއްދަވެގެންވަނީ އެ ނަސޭހަތާ އިދިކޮޅަށް އަމަލުކުރުމެވެ.

.

އެ މަގުން ނުހިނގާ ވާތް ފަރާތު މަގުން ހިނގާށެވެ.

.

ނަސޭހަތް 10

ހައްދެއްނުވާ ވަރަށް ރުޅލި ގަދަކުރުމުން އުފެދެނީ ބީރައްޓެހިކަމެވެ. އަދި މާބޮޑަށް އޯގާތެރިވުމުން އަމުރުވެރިކަން ގެއްލެއެވެ. މީހުން ނަފުރަތު ކުރާ މިންވަރަށް ހަރުކަށިނުވާށެވެ. އަދި އެމީހުން ޖެހިލުންކުޑަވާވަރަށް މަޑުމޮޅިނުވާށެވެ.

.

އަދި ނަފުރަތުގެ ޙާލަތަކަށް ހުށަހެޅިއެއް ނުގަނެއެވެ.

.

ޒުވާނަކު އޭނާގެ ބައްޕައަށް ބުންޏެވެ: ”ޙިކްމަތްތެރިއާ އެވެ. މުސްކުޅިއެއް ފަދައިން އަހުރެންނަށް ނަސޭހަތުގެ ބަހެއް އިއްވަބަލާށެވެ.“ އޭނާ ބުންޏެވެ: ”އޯގާތެރިވާށެވެ.  ނަމަވެސް ތޫނު ދަތްތަކެއްވާ ޒިއުބެއް މާ ޖެހިލުންކުޑަ ނުވާވަރަށް މީހުންނާ ދޭތެރޭ އޯގާތެރިކަން ވަކި ދަރަޖައެއްގައި ހިފަހައްޓާށެވެ.

ނަސޭހަތް 11

ރަސްކަލެއްގެ ރަހްމަތްތެރިން ރުއްސަން ނޫން މިންވަރަކަށް ރަސްކަލެއްގެ ކޯފާ ގަދަކުރުން ހެޔޮވެގެން ނުވެއެވެ. ކޯފާގެ އަލިފާނުން އެންމެ ފުރަތަމަ އަނދަނީ އޭގެ ވެރިފަރާތެވެ. އެއަށް ފަހު، އޭގެ ހުޅުގަނޑު އަދާވާތްތެރިޔާ އާ ހަމައަށް ފޯރާފާނެއެވެ. ނުވަތަ ނުފޯރާ ވެސް ފާނެއެވެ.

—

އަހުރެންނަށް ހީވާގޮތުގައި އުފެދިފައިވަނީ ވެއްޔަކުން ނޫނެވެ. އަލިފާނުންނެވެ.

.

ރުޅިގަދަ މީހަކު ނަމަ ވަނީ އޭނާގެ ހަތުރެއްގެ އަތްދަށުގައި ގައިދުވެގެންނެވެ. ކޮންމެ ތަނަކަށް ދިޔަޔަސް އެ ގައިދުން އޭނާ ސަލާމަތްވެގެން ނުވެއެވެ.

.

ރުޅިގަދަ މީހަކު، ބަދުނަޞީބުން ސަލާމަތްވާން އުޑަށް އެރިއަސް، އޭނާގެ ނުބައި މިޒާޖު، އެ ބަދުނަޞީބުގައި އޭނާ ދަމަހައްޓައެވެ.

ނަސޭހަތް 12

އަދާވާތްތެރިޔާގެ ލަޝްކަރުގައި އެއްބައިވަންތަކަން ނެތްކަމަށް ފާހަގަކުރެވިއްޖެ ނަމަ، ހަމަޖެހޭށެވެ. އެބައި މީހުން އެކަތިގަނޑަކަށް ވެގެން އުޅޭނަމަ، ތިބާއަށް ކުރިމަތިވާނެ ދުއްތުރަލަށް ފާރަވެރިވާށެވެ.

.

ދުނިދަމައި، ކިއްލާގެ ބޮޑުފާރުން އުކާނޭ ގައު އެއްކުރާށެވެ.

އަދާވާތްތެރިއެއްގެ ހުރިހާ އުކުޅެއް ނާކާމިޔާބުވުމުން، ރަޙްމަތްތެރިކަމުގެ ހިލިހިލާގަނޑު ތަޅުވައި، އަދާވާތްތެރިއަކަށް ނުކުރެވޭނޭ ރަޙްމަތްތެރިކަމުގެ ޢަމަލުތައް އޭނާކުރެއެވެ.

ނަސޭހަތް 13

ހަރުފައެއްގެ ބޮލުގައި، އަދާވާތްތެރިއެއްގެ އަތުން ޖެހުމުން ދެ މަންފާއިން އެއް މަންފާ ކުރާނެއެވެ: އަދާވާތްތެރިއާ ކާމިޔާބު ވެއްޖެނަމަ، ހަރުފަ މަރުވާނެއެވެ. ނޫންނަމަ، އަދާވާތްތެރިއެއްގެ އުނދަގުލުން ތިބާ ސަލާމަތްވާނެއެވެ.

–

އިރުޝާދު:

މީހެއްގެ ހިތް ދެރަކުރާނޭ ޚަބަރެއް ތިބާއަށް އެނގުނަސް، އެހެން މީހަކު އެވާހަކަ އޭނާގެ ކައިރީގައި ބުނަންދެން ހަމަހިމޭނުން ހުންނާށެވެ.

.

ނުބައި ޚަބަރު ބަކަމޫނު ގެނުވިޔަދޭށެވެ.

އިންޒާރު 1

ޤަބޫލުފުޅުކުރައްވާނެ ކަމުގެ ޔަޤީންކަން ނެތް ނަމަ، ރަސްކަލަކަށް އެއްވެސް މީހެއްގެ ބޭވަފާތެރިކަން ކަޝްފު (ހާމަ) ނުކުރާށެވެ. ނޫންނަމަ، ތިމާ ހުށަހެޅެނީ ތިމާގެ އަމިއްލަ ހަލާކަށެވެ.

.

ބަހެއް ބުނަން ތައްޔާރު ނުވާށެވެ.

.

އެކަމަކު ވާހަކަ ދައްކައިގެން ތިމާ ހަލާކުގެތެރެއަށް ވެއްޓިނުގަންނާށެވެ.

ގަބުރެއްގެ ދުޅަވެފައިވާ ފުންނާބުން މީހާ ފަލަކަމަށް ހީވާ ފަދައިން، ޚުރުޝާމިދުގެ ބަސްތަކުން މޮޔައިން ހިތްހަމަ ޖެހެއެވެ. [خرشامد – ޚުރުޝާމިދުކުރުމަކީ، ދީލަތިކަމާއެކު މީހަކަށް ސަނާކިޔުމެވެ. މިކަން ގިނަ ފަހަރު ކުރަނީ އިޚްލާޞްތެރިކަމެއް ނެތް ގޮތެއްގައި، އަމިއްލަ މަޞްލަޙަތު ކުރިއެރުވުމަށެވެ.]

ތިބާގެ ދުއިސައްތަ ކުށް އޭނާ ވިޔަކޮށް ކިޔައިދޭނެއެވެ.

ވާހަކަ ދެއްކުންތެރިއެއްގެ ކުށްތައް މީހަކު ފާހަގަ ނުކުރާނަމަ، އޭނާގެ ރަނގަޅު ކަންތައްތަކުގެ ވާހަކައެއް ނުއިވޭނެއެވެ.

.

ތިބާގެ ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ ފުރިހަމަ ކަމާ މެދު ފަޚުރުވެރި ނުވާށެވެ.

[އިސްތިޙްސާނަކީ މީހެއްގެ ކާމިޔާބަށް ތަޢުރީފުކުރާ ކުރުން ނުވަތަ ރުހޭކަން ހާމަކުރާކުރުމެވެ.]

ކޮންމެ މީހެއްވެސް އޭނާގެ ވިސްނުމުގެ ފުންކަމަކީ ބަރާބަރު އެއްޗެއް ކަމަށާއި ދަރިންނަކީ ރީތިކަމުން ފުރިހަމަ ބައެއް ކަމަށް ދެކެއެވެ.

.

ޔަހޫދީ ބުނެއެވެ: ”އަހުރެންގެ ވަޢުދަކީ ތެދަކަށް ނުވާނެ ނަމަ، ތައުރާތު ގަންދީ ބުނަމެވެ. އަހުރެން ކަލޭ ފަދައިން މުސްލިމެއްގެ ގޮތުގައި މަރުގަންނަވާށިއެވެ.“

.

ބިމުގެ މަތިން ޙިކްމަތްތެރިކަން އަރުއްވައި ގަތަސް، އެއްވެސް މީހަކު އޭނާގެ ގަމާރުކަމަކަށް އެއްބަހެއް ނުވާނެއެވެ.

ދިރިހުރުން ވަނީ އެންމެ ނޭވާއެއް ހިފެހެއްޓުމުގައެވެ. ދުނިޔެއަކީ ދެ ހަލާކެއްގެ ދެމެދުގައިވާ ދިރިއުޅުމެކެވެ. ދުނިޔެއަށްޓަކައި ދީން ވިއްކާ މީހުންނަކީ ހިމާރުތަކެކެވެ. އެމީހުން ޔޫސުފްގެފާނު ވިއްކާލިއެވެ. އެކަމަކު ބަދަލުގައި ލިބުނީ ކޮން އެއްޗެއް ހެއްޔެވެ؟

އޭ އާދަމްގެ ދަރީންނޭވެ! ތިމަންސުވާމީންގެ ތިޔަބައި މީހުންނަށް ސައިތާނަށް އަޅުކަން ނުކުރަން ނުއަންގަވަން [ތިޔަބައިމީހުން ލައްވައި އަހުދެއް ނުކުރައްވަވަން] ހެއްޔެވެ؟ (ޤުރްއާން 36:60)

އަވަހަށް ކުރެވޭ ކަމެއްގައި ގިނަ ދުވަހަށް ދެމިގެންވުމެއް ނުވެއެވެ.

ސާޅީސް ދުވަހުން ކަމަށް ބުނާތީ އަހުރެން އެހީމެވެ.

އޭގައި އަގެއް ނެތީ ކީއްވެގެންކަން ތިބާއަށް އެނގޭނެއެވެ.

—

އިންސާނާ ބޮޑުވުމުން މަތިވެރިކަމާއި ޤަދަރުގައި އެހެން ތަކެތީގެ ކުރީގައި ވެއެވެ.

—

ބިއްލޫރި ހުރިހާ ތަނެއްގައި ވެއެވެ. އެހެންކަމުން އޭގައި އަގެއް ނެތެވެ.

އެކަމަކު ޔާގޫތު ހޯދުމަށް ދަތިކަމުން، އޭގެ އަގު މަތިވެރިވެގެން ވެއެވެ.

ކަންކަން ކާމިޔާބުވަނީ ކެތްތެރިކަމުންނެވެ. އަވަސް އަރައިގެން އުޅޭ މީހާ ވެއްޓެއެވެ.

—

ސަހަރާގެ ތެރޭގައި އަހުރެންގެ ލޮލުން ދުށީމެވެ.

—

ޖަމަލެއްގައި ފަހަތުން އައި މީހާ ކުރިއަރައިގެން ދިޔައެވެ.

ތަންދޮރު ނުދަންނަ މީހަކަށް އެންމެ ރަނގަޅީ ހަނު ހުރުމެވެ. އަދި އޭނާއަށް އެގޮތަކީ ރަނގަޅު ގޮތްކަން އެނގޭނަމަ، އޭނާ ތަންދޮރު ނުދަންނަ މީހަކަށް ނުވީހެވެ.

—

[ޖޫޒުކިޔަނީ ވޯލްނަޓް ކިޔާ ގަހެއްގައި އަޅާ މޭވާއަކަށެވެ. މި މޭވާގެ އެތެރޭގައި ކައިއުޅޭ ރޫޖެހިފައި އޮންނަ މަދެއް (އޮށެއް) ވެއެވެ.“

.

ޖަނަވާރަކަށް ވާހަކަ ދައްކަން ކަލޭގެ ފަރާތަކުން ދަހެއް ނުވާނެއެވެ. ޖަނަވާރުގެ ފަރާތުން ހަނުހުރުމަށް ކަލޭ ދަސްކުރާށެވެ.

.

ގިނަ ފަހަރު ވާހަކަ ދައްކާނީ ނުރަނގަޅަށެވެ.

.

ނޫންނަމަ ޖަނަވާރެއް ހެން، ހަމަހިމޭނުން އިށީދެ އިންނާށެވެ.

ނަސޭހަތް 16

އެހެން މީހަކަށް ވުރެ ބޮޑަށް ކަމެއް އެނގޭކަން ސާބިތުކުރަން މީހަކު ވާހަކަ ދައްކަން ފަށާނަމަ، އޭނާއަށް ނޭނގޭކަން މީހުންނަށް އެނގޭނެއެވެ.

—

ތިބާއަށް ބޮޑަށް ކަން އެނގުނަސް، އޭނާ ދައްކާ ވާހަކައަށް އިއުތިރާޒު ނުކުރާށެވެ.

ނުބައި މީހުންނާ އެކުލަވައިގެން އުޅޭ މީހަކަށް ރަނގަޅެއް ނުފެންނާނެއެވެ.

[ޒިއުބަކީ ހިޔަޅު އާއިލާގެ މިނިމަސްކައިއުޅޭ ޖަނަވާރެކެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުން ”ވުލްފު“ ކިޔަނީ ވެސް މިއަށެވެ.]

ނަސޭހަތް 17

އެކަމުން އެމީހުން ލަދުގަންނާނެއެވެ. އަދި ތިބާގެ އަމިއްލަ އިތުބާރު ގެއްލޭނެއެވެ.

ޢިލްމު ލިބިމެ އެއިން ޢަމަލުނުކުރާ މީހާ، ފިރިހެން ގެރިއެއް އޮވެމެ، އެ ބޭނުންކޮށްގެން ފަސްގަނޑުޖަހާ ދަނޑުވެރިކަން ނުކުރާ މީހާ ފަދައެވެ.