މި މަޒުމޫނުގައި އަޅުގަނޑު މި ދަންނަވާލަނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތަރައްޤީއަށް މީޑިއަމްވޭވް ރޭޑިއޯ ބޭނުންވާ ސަބަބާއި މި ބާވަތުގެ ރޭޑިއޯގެ ޚާއްޞަ ސިފަތަކެވެ. ރޭޑިއޯ އަކީ އިލެކްޓްރިކް ރާޅުތަކެއް މެދުވެރިކޮށް އަޑު ދުރަށް ފޮނުވާ ގޮތަކަށް ކިޔާނަމެކެވެ. އިލެކްޓްރިކް ރާޅާ އެކުއެކީގައި ދަގަތްފާނީ ރާޅެއް ވެސް ދަތުރުކުރެއެވެ. ރާއްޖޭގައި، އަދި އެހެން ބައެއް ޤައުމުތަކުގައި ވެސް، މި ރާޅުތައް ދެނެގަނެ އަޑުވަކިކޮށް ނެރޭ އާލަތަށް، އެއްޗަކަށް، ރޭޑިއޯ ކިޔުން ޢާއްމުވެފައި ވެއެވެ. ރޭޑިއޯއަށް ދެނެގަނެވޭ ގޮތަށް އިލެކްޓްރިކް ރާޅު ފޮނުވާ އާލަތަށް ކިޔަނީ ޓްރާންސްމިޓަރ އެވެ.

ރޭޑިއޯ އިން އަޑު ދުރަށް ފޮނުވަން ޢާއްމުކޮށް ފެށީ 1920 ގެ ތެރޭގައެވެ. ގިނަ ބަޔަކަށް އިވޭ ގޮތަށް އަޑު ފޮނުވުމަށް ކިޔަނީ ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރުމެވެ. ”ބްރޯޑްކާސްޓް“ މި ލަފުޒަކީ، ދަނޑުބިމަށް އޮށް އުކާ ގޮތަކަށް ކިޔާ ނަމެކެވެ. އާދެ! އަތުން އޮށް މުށެއް ނަގައި ދުރަށް އުކާލުމެވެ. ވަކިވަކި ވަޅުގައި އޮށް އިންދުމުގެ ބަދަލުގައެވެ. އެނގިވަޑައިގަންނަވާނޭ ފަދައިން ”ބްރޯޑް“ އަކީ ފުޅަލެވެ. ”ކާސްޓް“ އަކީ އެއްލުމެވެ. ނުވަތަ އުކުމެވެ. ދަނޑުވެރިކަމުގައި މި ލަފުޒު މިހާރުވެސް މި މާނައިގައި ބޭނުންކުރެއެވެ. އެހެންކަމުން، މި އަޞްލަށް ބަލާއިރު، ރޭޑިއޯ ބްރޯޑްކާސްޓު ކުރުމަކީ އަޑު ދުރަށް ބުރުއްސުމެވެ.

އިލެކްޓްރިކް ހަކަތަ އަކީ ރާޅުގެ ގޮތުގައި ދަތުރުކުރާ އެއްޗެކެވެ. މޫދުގައި ހުންނަ ރާޅުތައް ލޮލަށް ފެނެއެވެ. ނަމަވެސް އިލެކްޓްރިކް ރާޅު ލޮލަކަށް ނުފެންނާނެއެވެ. އެ ބަލަން ބޭނުންކުރަން ޖެހެނީ ޚާއްޞަ އާލަތެކެވެ. ކަނޑުގެ ރާޅުތައް ފަދައިން އިލެކްޓްރިކް ރާޅުތައް ދަތުރުކުރާއިރު އެ ރާޅުގައި ހުޅިއާއި ބަނޑުހުރެއެވެ. ރާޅުގެ ހުޅިއަކީ، ރާޅުގެ އިލެކްޓްރިކް ހަކަތަ އެންމެ ގަދަ ހިސާބެވެ. ބަނޑަކީ އެ ބާރު އެންމެ ދަށް ހިސާބެވެ.

ޖެހިޖެހިގެންވާ ދެ ހުޅީގެ ދެމެދުގައިވާ ދުރުމިނަށް ކިޔަނީ ވޭވްލެންތު އެވެ. އެއީ ރާޅުގެ ދިގުމިނެވެ. މި މިން ޖެހިޖެހިގެންވާ ދެ ބަނޑުގެ ދުރުމިނާ އެއްވަރު ވާނެއެވެ. ކަނޑުގެ ރާޅުތަކުގައި ވެސް ރާޅުގެ ދިގުމިނެއް ވެއެވެ. އެކި ފަހަރު އެކި މިންވަރަށެވެ. އަޅުގަނޑުމެންނަށް ކަނޑުން އާއްމުކޮށްފެންނަނީ ދެ ހުޅި ދެމެދު 25 ފޫޓާއި 200 ފޫޓު ހުންނަ ވަރުގެ ރާޅެވެ. އެންމެ ދިގު ރާޅަކީ ސުނާމީގައި އަންނަ ރާޅެވެ. ސުނާމީ ރާޅުގެ ދިގުމިނުގައި 500 ކިލޯމީޓަރު ހުންނަކަމަށް ބުނެއެވެ. މިފަދަ ރާޅެއްގެ ހުޅި، ގޮނޑު ދޮށުގައި ހުންނަ މީހާއަށް ފެންނަ އިރު، އޭނާއަށް ރާޅުގެ ބަނޑެއް ނުފެންނާނެއެވެ. ހީވާނީ ލޮނުގަނޑު އުސްވަމުން އަންނަނީކަމަށެވެ. އެތައް އިރެއް ވަންދެންނެވެ.

އިލެކްްޓްރިކް ރާޅު ސިފަކުރުމަށް އޭގެ ދިގުމިން ނުވަތަ ވޭވްލެންތު ބޭނުންކުރެއެވެ. ރާއްޖޭގައި ކުރިން ރޭޑިއޯ ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރަން ބޭނުންކުރީ، 200 މީޓަރު ދެ ހުޅި ދެމެދުގައި ހުންނަ ރާޅެވެ. ބައެއް ޤައުމުތަކުގައި 1000 މީޓަރު ހުންނަ ރާޅުތައް ވެސް ބޭނުންކުރެއެވެ. އަނެއްކޮޅުން 40 މީޓަރު ހުންނަ އިލެކްޓްރިކް ރާޅުވެސް ބޭނުންކުރެއެވެ. 1000 މީޓަރު ހާ ދިގު ރާޅު ބޭނުންކުރާ ނަމަ، އެ ފަދަ ރޭޑިއޯ ސްޓޭޝަންތަކަށް ކިޔަނީ ލޯންގް-ވޭވް (ދިގު-ރާޅު) ރޭޑިއޯ ސްޓޭޝަން ތަކެވެ. ކުރު ރާޅުތައް ބޭނުންކުރަނީ ޝޯޓް-ވޭވް (ކުރު-ރާޅު) ރޭޑިއޯ ސްޓޭޝަންތަކުންނެވެ. ދިގުވެސް ނޫން ކުރުވެސް ނޫން މި ދެމެދުގެ ރޭޑިއޯ ރާޅުތައް ބޭނުންކުރާނަމަ ކިޔާނީ މެދުމިނުގެ ރާޅުގެ (މީޑިއަމް ވޭވް) ރޭޑިއޯ ސްޓޭޝަން ތަކެވެ. މި ތިން މިންވަރުގެ ރޭޑިއޯ ސްޓޭޝަން ގެ އިތުރަށް ވަރަށް ކުރު ރާޅުގެ ރޭޑިއޯ ސްޓޭޝަން ހުރެއެވެ. މިސާލެއްގެ ގޮތުން ރާއްޖޭގައި މިހާރުވެސް ތިން މީޓަރު ހުންނަ ވަރުގެ އިލެކްޓްރިކް ރާޅުތައް ބޭނުންކުރާ ސްޓޭޝަންތައް ހުރެއެވެ. އެފްއެމް ސްޓޭޝަންތަކަކީ އެހާ ކުރު ރާޅު ބޭނުންކުރާ ސްޓޭޝަނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ރޭޑިއޯގެ ކުރު ތާރީޚް

މުޙައްމަދު އަމީން ވެރިކަމުގައި، އިބްރާހީމް ނާޞިރާ ޙަވާލުުކުރި އެއް މަސައްކަތަކީ ވަޔަރލަސް އޮފީސް ބެލެހެއްޓުމެވެ. މިކަމުން ލިބިވަޑައިގެންނެވި އިލްހާމް އާ އެކު، ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރޭޑިއޯ ތަޢާރުފުވީ، ނާޞިރުގެ ވެރިކަމުގައެވެ. ދުނިޔޭގައި ރޭޑިއޯ ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރިކަމަށް ބަލަނީ 1920 ގެ ދަސްއަހަރުތަކުގައި ކަމަށެވެ. މިސާލެއްގެ ގޮތުން ސިލޯނުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ރޭޑިއޯ ފޮނުވަން ފެށީ 1923 ވަނަ އަހަރު، ފުރަތަމަ ބޮޑު ހަނގުރާމައިައި ޖަރުމަނު ސަބްމެރީނަކުން އަތުލައިގެން ޓްރާންސްމިޓަރަކުންނެވެ. ރާއްޖޭގައި ރޭޑިއޯ ފުރަތަމަ ފޮނުވަން ފެށީ 1961 ވަނަ އަހަރުއެވެ. ދުނިޔޭގައި މިކަން ފެށިތާ ސާޅީހަކަށް އަހަރު ފަހުންނެވެ. މިކަމާ ބެހޭގޮތުން، ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެކި ކަންކަން ހިނގިގޮތް ފުރޭފުކުރި ރަސްމީ ފޮތުގައި ވަނީ އަންނަނިވި ގޮތަށެވެ:

”4 އޮކްޓޯބަރ 1961މ.  ދުވަހުގެ ރެއި (24 ރަބީޢުލް ޢާޚިރު 1381ހ ވީ ބުރާސްފަތި ވިލޭރޭ) 8:00 އިން 8:15 އަށް އާއި ދެމެދު؟ ވައިރުލެސް އޮފީހުގައި ހުރި ރޭޑީޔޯ ތެލްފޯނުގެ ބޮޑު ސެޓް (ޑޮލްފިން ސެޓް) އިން ”މާލޭ ބްރޯޑްކާސްޓިން“ މިހެން ގޮވިއެވެ. އަދި އެންމެ ފަހުން ވުޒާރަތުއްދާޚިލިއްޔާގެ އެންގުމެއް ވެސް ގޮވިއެވެ. އެއީ ” ވުޒާރަތުއްދާޚިލިއްޔާ، މާލެ، މިރެއި ގޮވިގޮވުން އިވުނު ކޮންމެ މީހަކު އެއިވުނު މިޓަރަކާއި ގޮވި އެއްޗެއް މާދަމާ ވުޒާރަތުއދާޚިލިއްޔާ ބަންދު ވުމުގެ ކުރިން މި ވުޒާރާއަށް އެންގެވުން އެދެމެވެ.“ މީގައި އެބުނާ ޑޮލްފިން ސެޓަކީ، ޕައި ކުންފުނިން ހަދާފައިވާ ބޯޓުފަހަރުގައި ބޭނުންކުރާ ރޭޑިއޯ ސެޓެކެވެ. މިއީ ބޮޑު ޓްރާންސްމިޓަރއެއް ނޫނެވެ. މިފަދަ ސެޓަކުން އެކި ދިގުމިނުގެ ރޭޑިއޯ ރާޅުތައް ފޮނުވެއެވެ. މިކަން ފެއްޓުމުގެކުރީން، އިނގިރޭސި ވިލާތުގެ ޕައި (PYE) ކުންފުންޏަށް އަތްދަށުން މަސައްކަތް ދަސްކުރުމަށް ޙަބީބާ ޙުސައިން ޙަބީބު ކައިވެނިކުރެއްވި ޒުބޭރު ފޮނުއްވި ވާހަކަ ކުރިންހަވާލާ ދެވުނު ފޮތުގައި ވެއެވެ.

ރާއްޖޭގައި މިފަދަ ޓްރާންސްމިޓަރުތައް ބޭނުންކޮށްގެން 1960 ގެ އަހަރުތަކުން ފެށިގެން 1970 ގެ ފަހުކޮޅާ ހަމައަށް ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރިއެވެ. 1977 ގައި ފެށުނު ކޮމިޔުނިޓީ މަދްރަސާތައް ޤާއިމްކުރުމުގެ މަޝްރޫޢުގެ ތެރެއިން، ތަޢުލީމީ ރޭޑިއޯ ތަޢާރުފުކުރުމަށް އެހީދިނުމަށް އެއްބަސްވީ އޮސްޓްރޭލިއާއިންނެވެ. އެކަމާގުޅިގެން އެ ޤައުމުން 5 ކިލޯވޮޓްގެ ދެ ޓްރާންސްމިޓަރު މާލޭގެ އިރުދެކުނު ކަނުގައިވާ ބިމެއްގައި ބަހައްޓައި މުޅި ރާއްޖެއަށް ރޭޑިއޯ ލިބޭގޮތް ހެދިއެވެ. މި ޓްރާންސްމިޓަރުގައި އިލެކްޓްރިކް ރާޅުތަކުގެ ބާރު ގަދަކުރަނީ، ބާވަތެއްގެ ބޮތްކެއް ދިއްލައިގެންނެވެ. ފަހުން، ބޮކި ނުހުންނަ ހެރިސް މަރުކާގެ ޓްރާންސްމިޓަރުތައް ބެހެއްޓިއެވެ. ހަމަ މިދުވަސްވަރު، އެފްއެމް ކިޔާ ބާވަތުގެ ކުރު ރާޅު ބޭނުންކޮށްގެން ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރަން ފެށިއެވެ. ސިނަމާލޭ ފާލަން ހެދުމުގެ ތެރޭގައި ތިލަފުށީގައި ނައުޓެލްގެ 25 ކިލޮވޮޓްގެ ޓްރާންސްމިޓަރެއް 2109 ގައި ބަހައްޓާފައި ވެއެވެ. މިއިން ޓެސްޓުކުރަން ފޮނުވާ އަޑު ދުނިޔޭގެ އުތުރު ތަނޑިއާ ކައިރީގައިވާ ފިންލަންޑް އަށް ލިބޭކަމަށް ކަމަށް އަޑުއެހި މީހުން ބުނެފައި ވެއެވެ.

ރޭޑިއޯގެ ރަންޒަމާނަކީ ކޮބައިތޯ އަޅުގަނޑު ރޭޑިއޯ ގައި މަސައްކަތް ކުރި ތިން ފަރާތެއްގައި އެހުމުން އެ މީހުން ބުނީ އެއީ  1980 އިން ފެށިގެން 1990 ގެ ފަހުކޮޅާ ހަމައަށް ކަމަށެވެ. އެއީ ”ރޭޑިއޯ ހަވީރު“ ފަދަ އިޖްތިމާޢީ ތަރައްޤީއަށާއި ރައްޔިތުން ހޭލުންތެރިކޮށް ބުއްދިވެރިކުރުމަށް އަމާޒުކޮށް ޕްރޮގްރާމްތައް ފޮނުވި ދުވަސްވަރެވެ. އެ ފަހުން، ތަރައްޤީއަށް މިސްރާބު ކުރުމުގެ ބަދަލުގައި، ޕްރޮގްރާމްތަކުން މުނިފޫހިފިލުވުމަށް ދެވޭ ސަމާލުކަން ބޮޑުވެފައި ވިއެވެ. ތަޢުލީމީ ޕްރޮގްރާމްތަކުގެ ފެންވަރު ދަށްވެފައި ވިއެވެ. މުއައްސަސާގެ ދާޚިލީ ހަމަނުޖެހުންތައް ބޮޑުވިއެވެ. މުޅި މުއައްސަސާ ސިޔާސީ ވިއެވެ. ތަޢުލީމީ ބްރޯޑްކާސްޓިންގެ ނަމުގައި ހޯދި ސާމާނު އާޚިރުގައި ބޭނުންކުރީ އެހެން ކަންކަމަށް އިސްކަންދޭ ގޮތުގައެެވެ. މިގޮތުގައި މިކަން ރ. ޔާމީން ދައުރާ ހަމައަށް ދެމިއޮތެވެ. ރ.ޔާމީން ދައުރުގައި، ސިނަމާލޭ ފާލަން އެޅުމުގެ މަޝްރޫޢުގެ ތެރެއިން މީޑިއަމް ވޭވް އިން ފޮނުވަމުން ގެންދިޔަ އެންޓެނާތައް މާލޭގެ ލޮނުޒިޔާރަތްކޮޅުން ނަގައި، ރޭޑިއޯ ސްޓޭޝަން ހުރި ޢިމާރާތް ސިފައިންނަށް ހަސްފަތާލެއް އެޅުމަށް ދިނެވެ. ތަން ހުސްކުރަން ޖެހުމުން ނަތީޖާއަކަށްވީ، ތަނުގައި 50 ވަރަކަށް އަހަރު ވަންދެން އެއްކޮށްފައި ހުރި ހަރުމުދާ، ވަރަށް އިހާނަތްތެރިގޮތަކަށް، ތިލަފުށީގައި ހުރި ތަނަކަށް ތަރުތީބެއް ނެތި އަޅައިލުމެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، މާފަންނު އަޑުގައި ހުރި، އަވައްޓެރި ޤައުމެއްގައި ނެތް ފަދަ ރެކޯޑު (ލަވަޖަހާ ހޮޅި) ހިމެނޭ ލައިބްރަރީ އާއި އަރުޝީފީ ތަރިކަ ވެސް ވިއެވެ.

ރޭޑިއޯ ފޮނުވާ ދެގޮތެއް އޮވެއެވެ. އެއް ގޮތަށް ކިޔަނީ AM އެވެ. އަނެއް ގޮތަށް ކިޔަނީ FM އެވެ. އެފްއެމް ޢާއްމުކޮށް ފޮނުވާނީ 3 މީޓަރު ހުންނަ ރާޅުންނެވެ. AM ގިނައިން ފޮނުވާނީ ވަރަށް ދިގު ރާޅު ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ. މި ޒަމާނުގައި އެފްއެމް ސްޓޭޝަންތައް ގިނަވާނެއެވެ. އެއީ އޭގެ އެއް މަންފާއަކީ އޭއެމްއަށް ވުރެ އެފްއެމް ގެ އަޑު ސާފުކަމެވެ. ފޮނުވަން ބޭނުންވާ ސާމާނުގެ ޚަރަދު ކުޑަކަމެވެ. ނަމަވެސް ދުރަކަށް އެފްއެމް ރޭޑިއޯ އެއް ނުދެއެވެ. މި ސަބަބާހެދި، ހުރިހާ ޤައުމެއްގައި ވެސް، ޤައުމީ ރޭޑިއޯ އޭއެމް އިން ފޮނުވައެވެ. އޭއެމް 500 ކިލޯމީޓަރަށް ވުރެ ދުރަށް ވެސް ދެއެވެ. ބައެއް ޤައުމުތަކުގައި އޭއެމް އާއި އެފްއެމް އިން އެއް ޕްރޮގްރާމެއް ފޮނުވައެވެ. މިގޮތަށް ރޭޑިއޯ ފޮނުވުމަށް ކިޔަނީ ސިމަލްކާސްޓް ކުރުމެވެ. އޭގެ ލަފުޒީ މާނައަކީ އެއް ފަހަރާ އޭއެމް އާއި އެފްއެމް ފޮނުވުމެވެ. ދުރުގައި ތިބޭ މީހުންނަށް ވެސް ރޭޑިއޯ ލިބޭނެއެވެ. ގާތުގައިވާ މީހުންނަށް އަޑު ލިބޭނީ އެފްއެމްއިން ވަރަށް ސާފުކޮށެވެ. ޤައުމަށް ދިމާވާ ކާރިސާތަކުގައި އޭއެމް ރޭޑިއޯ ފޮނުވަން އިސްކަން ދޭނެއެވެ. އެއީ ރޭޑިއޯ ފެތުރޭ ސަރަޙައްދު ބޮޑުކަމުންނެވެ.

މީޑިއަމް ވޭވްގެ މަންފާއަކީ ކޮބާ؟

ރާޅުތަކުގެ ދިގުމިނުން އެ ރާޅުތައް ފެތުރޭ މިންވަރަށް ވަރަށް ބޮޑު އަސަރެއް ކުރެއެވެ. ރާޅުތައް ވަރަށް ދިގު ނަމަ، އެ މާ ދުރަށް ފެތުރެއެވެ. ކުރިވި ވަރަކަށް ފެތުރޭ މިންވަރު ކުޑަވެއެވެ. މިހެން މިވަނީ ފަރުބަދަ ތަކާއި ގަސްގަހާ ގެއްސާއި ޢިމާރާތްތަކުގައި ޖެހި، ރާޅުތައް ފެތުރުން ހުއްޓި ނުވަތަ ރިވެލިވާގޮތް ވާތީއެވެ. ދުނިޔޭގެ ގިނަ ޤައުމުތަކުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ބްރޯޑްކާސްޓްކުރަން ފެށީ (ދުރަށް އިލެކްޓްރިކް ރާޅުތައް ފޮނުވަން ފެށީ) ލޯންގްވޭވް އާއި މީޑިއަމް ވޭވް ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ. މިކަމުގެ މަންފާއަކީ ޢިމާރާތްތަކުން ނުހުއްޓި ދުރަށް ރޭޑިއޯގެ އަޑު ލިބޭ ކަމެވެ.

ރާޅުކުރުވި ވަރަކަށް، ހުރަސްތައް ގިރާކޮށް ރާޅުތައް ދުރަށް ދިއުމަށް ދަތިވެއެވެ.   ރާއްޖޭގައި މިހާރު މި ބްރޯޑްކާސްޓްކުރާ އެފްއެމްގެ ރާޅުދިގުމިނުގައި ހުންނާނި ގާތްގަޑަކަށް ތިން މީޓަރެވެ. ދިހަ ފޫޓެވެ. ވަރަށް ކުރެވެ. އެހެންކަމުން، އެފްއެމް ރޭޑިއޯ ރާޅުތައް މާ ދުރަކަށް ނުދާނެއެވެ. ގިނަ މީހުން ބުނާގޮތުގައި، ތިން މީޓަރުގެ އިލެކްޓްރިކް ރާޅު ދަތުރުުރާނީ، ހުރަހެއްގައި ނުޖެހޭނަމަ، ރާޅުތައް ފަތުރަން ޖަހާފައި ހުންނަ އެންޓެނާ ފެންނަ ހިސާބަށެވެ. ޢިމާރާތްތަކުން ހުރަސް އެޅޭނަމަ، އަލި ފަދައިން ދުރަށް ދަތުރުކުރަން އުނދަގޫ ވާނެއެވެ.

އެފްއެމްއާ ޚިލާފަށް، މީޑިއަމް ވޭވް ރާޅުތައް ގާތްގަޑަކަށް 500 ކިލޯމީޓަރު ދުރަށް ދަތުރުކުރެއެވެ. އެހެންކަމުން، ރާއްޖޭގެ މެދުގައި ރޭޑިއޯ ފޮނުވާ އެންޓެނާ ހުންނަ ނަމަ، ހއ. އުލިގަމުން ފެށިގެން ސ. ގަމާ ހަމައަށް ރޭޑިއޯ ލިބޭނެއެވެ. އަދި، އިރު އޮއްސުމުން ޖައްވަށް އަންނަ ބަދަލެއްގެ ސަބަބުން، މައްޗަށް އަރައިގެންދާ ރޭޑިއޯ ރާޅުތައް، ޖައްވުގެ ޚާއްޞަ ފަށަލަތަކެއްގައި ޖެހި އަނބުރާ ބިމަށް ރިވެލިވެ، ވަރަށް ދުރު ހިސާބުގެ ޤައުމުތަކަށްވެސް ރޭޑިއޯ ލިބޭނެއެވެ. މިގޮތުން މުޅި އިންޑިއާ އަށް ވެސް ފެތުރޭނެއެވެ. ބައެއް ޙާލަތްތަކުގައި، މިސުރަށާއި މެކްސިކޯ ފަދަ ދުރު ހިސާބުތަކަށް ވެސް ދަތުރުކުރާނެއެވެ. ރޭޑިއޯއެއް ރޭގަނޑު ޓިއުން ކުރާއިރު، މާގިނަ ރޭޑިއޯ ސްޓޭޝަންތަކާ ދިމާވަނީ އެހެން ވެގެންނެވެ.

  1. ދިވެހިރާއްޖެއަކީ، ބިން ކުޑަޔަސް، ސަރަޙައްދު ވަރަށް ބޮޑު ޤައުމެކެވެ. ހަނިކޮށް ދިގުކޮށް ކުދި ގިނަ ރަށްތަކަކުން އެކުލެވިގެންވާ ޤައުމެކެވެ. އެފްއެމްއަކުން މުޅި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ރަށަކަށް އެއް ޓްރާންސްމިޓަރަކުން ރޭޑިއޯ އެއް ނުފޮނުވޭނެއެވެ. ނަމަވެސް މީޑިއަމް ވޭވް އިން ފޮނުވޭނެއެވެ. ކުރިން ފޮނުވީ ވެސް އެގޮތަށެވެ.
  2. ރާއްޖޭގެ އެތައް ބައެއް އަބަދުވެސް ކަނޑުމަތީގައި އުޅޭނެއެވެ. އަދި ފަޅު ރަށްރަށާއި ރިޒޯޓްތަކުގައި ވެސް އުޅޭނެއެވެ. މި މީހުންނަށް އެފްއެމްއިން ފޮނުވާ ރޭޑިއޯ އެއް ނުލިބޭނެއެވެ. ނަމަވެސް، މީޑިއަމް ވޭވް އިން ފޮނުވާ ރޭޑިއޯ ލިބޭނެއެވެ.
  3. އެހެންކަމުން، ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ އެންމެންނަށް އެއް ވަގުތަކު އެއްޗެއް އެންގުމަށް، ނުވަތަ ރައްޔިތުން ހޭލުންތެރިކުރުމަށް އެންމެ ރަނގަޅުވާނީ މީޑިއަމްވޭވް އެވެ. މިހެން ދެންނެވުމުން ބައެއް ބޭފުޅުން ވިދާޅުވާނީ، މި ޒަމާނުގައި އިންޓަރނެޓް ލިބެންޏާ ރޭޑިއޯ އެއީ ބޭކާރު އެއްޗެއް ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް، އިންޓަރނެޓް ބޭނުންކުރުމުގައި ވަރަށް ގިނަ މައްސަލަތައް ހިމެނެއެވެ. އެކި ކަންކަމާ ގުޅިގެން އިންޓަރނެޓް ކެނޑޭގޮތް މެދުވެރިވެއްޖެނަމަ، ދެން ހަދާނީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ މިހާރުވެސް އެމެރިކާ އާއި ޔޫރަޕާ ދެމެދު މާކަނޑުގައި އަޅާފައިވާ އިންޓަރނެޓް ކޭބްލްތައް ބުރިކޮށްލަފާނެތީ ފާރަވެރީން އެ ބަލަމުން ގެންދެއެވެ. އިންޓަރނެޓް އިން ޚަރަދުތަކެއް ކޮށްގެންނޫނީ ރޭޑިއޯ އެއް ނުލިބޭނެއެވެ. ފޯނު ފަދަ އެއްޗެއް ބޭނުންކޮށްގެން އިންޓަރނެޓުން ރޭޑިއޯ އަޑުއަހާނީ ޢާއްމުކޮށް އެންމެ މީހެކެވެ. ނަމަވެސް، ރޭޑިއޯއެއް ހުޅުވާފައި ހުރިނަމަ، އެތައް ބަޔަކަށް އޭގެ އަޑުއިވޭނެއެވެ. ސޯޝަލް މީޑިއާ ފަދަ، އިންޓަރނެޓު މެދުވެރިކޮށް ލިބޭ މަޢުލޫމާތު ތަކުގެ ތެރޭގައި ވަރަށް ޙަޤީޤަތާ ޚިލާފު، ގެއްލުން ލިބިދާނެ މަޢުލޫމާތު ހިމެނެއެވެ.
  4. ޓެލިވިޜަން އާ އަޅާ ބަލާއިރު، ރޭޑިއޯ އަކީ ”އެކްޓިވް“ ވަސީލަތެއްގެ ނުވަތަ ވާސިޠާއެއްގެ ގޮތުގައި މީހުން ސިފަކުރެއެވެ. އޭގެ މާނައަކީ އެއްޗެއް އަޑުއަހަމުން ދާއިރު، މީހާގެ ހިތުގައި ތަޞްވީރުތަކެއް ކުރެހެމުން ދާވާހަކައެވެ. އަދި އޭނާ ކުރިން ދަންނަ އެއްޗަކާ އިވޭ އެއްޗަކާ އަޅައި ކިޔަމުން ދާނެ ވާހަކައެވެ. އެހެންކަމުން، ކަނުލައި އަޑުއަހާނަމަ، އޭނާގެ ބުއްދި މަސައްކަތް ކުރާނެއެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް ޓެލިވިޜަން އަކީ މާބޮޑު ފިކުރެއްނެތި ފެންނަ، އިވޭ އެއްޗެއް ޤަބޫލުކުރަން ބާރު އަޅާ ވަސީލަތެކެވެ. ޓެލިވިޜަން ބަލާއިރު، ރޭޑިއޯ އާ ޚިލާފަށް، މީހާ ހުންނަންވާނީ ބެލުމަށް ހުސްވެގެންނެވެ. ނަމަވެސް، ހުނިގާނަމުން ވެސް ރޭޑިއޯ އަޑު އެހޭނެއެވެ. މި ސަބަބުތަކަށްޓަކައި މުޅި ރާއްޖެއަށް އިވޭ ރޭޑިއޯ އަކީ ވަރަށް ހޭލުންތެރިކުރުވާނެ އެއްޗެކެވެ.
  5. އިންޓަރނެޓްގެ ސަބަބުން، އެކި ޤައުމުތަކުގެ ސަގާފަތަށާއި ބަސްމޮށުމަށް ވަރަށް ނޭދެވޭ އަސަރެއް ކުރެއެވެ. ވާން އުޅޭ ގޮތަކީ، އެންމެންގެ ކެއުމާއި ސަގާފަތާއި ބަސްމޮށުންތެރިކަން އެއްގޮތްވުމެވެ. ވަކި ވަކި ޤައުމުތަކުގެ ގޮތުގައި މީހުން ލައްވާފައިވަނީ ސަބަބުތަކަށްޓަކައެވެ. ފަހަކަށް އައިސް ”ޒުވާނުންނަށް ފުރުސަތު“ ދޭންވެގެން ރަނގަޅަށް ވާހަކަ ދައްކަން ނުދަންނަ މީހުންނާއި އެއްވެސް ހުނަރެއް ނެތް މީހުން، ޒިންމާދާރު މަޤާމުތަކަށް ލާފައި ވެއެވެ. މި މީހުން ވާހަކަ ދައްކާގޮތުން، އަދީބުން ހޭނެތޭހާ ވެއެވެ. ނަތީޖާއެއް ގެ ގޮތުން، މުޅި ޤައުމުގައި، ދިވެހިބަހުގެ ހަމަތަކަށް ނުފެތޭގޮތަށް ވާހަކަދެއްކުން ފެތެރުމުން ދެއެވެ. މި ފަދަ ދިވެހިރާއްޖެއާ ބެހޭ ޚާއްޞަ މައްސަލަތައް ހައްލުކުރުމަށް، ސާފު ދިވެހިބަހުން ލިޔެފައި ހުންނަ ވާހަކަތަކާއި އެހެން އަދަބީ ލިޔުންތައް ފަދަ ތަކެތި ރޭޑިއޯ އިން ފޮނުވުމަށް އެންމެ ރަނގަޅީ މީޑިއަމް ވޭވް އެވެ.

ނިންމައިލުން

އާދެ! މި މަޒުމޫނުގައި އަޅުގަނޑު މި ދަންނަވައިލީ އަޅުގަނޑުގެ ނަޒަރުގައި ދިވެހިރާއްޖެއަށް މީޑިއަމްވޭވް ރޭޑިއޯ ސްޓޭޝަން އެއް ބޭނުންވާ ސަބަބުތަކާއި ރޭޑިއޯ އާ ބެހޭ ކުރު ތާރީޚެކެވެ. ކުރިން ހުރި މީޑިއަމް ވޭވް ރޭޑިއޯ ސްޓޭޝަން އަށް ވީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟

ސަރުކާރުތައް ބަދަލުވަމުން ދިޔަ ދިޔުމުގައި، ކުރީ ކަތީބު ކުރި ހުރިހާ ކަމެއް ނައްތައިލާން ބޭނުންވާ ރޫޙެއްގައި، ރޭޑިއޯގެ އުފެއްދުންތެރިކަން ވެސް ނެތުނީއެވެ. ނައްތައިލީއެވެ. ރޭޑިއޯ ބްރޯޑްކާސްޓް ކުރަން އެޅި ސްޓޫޑިއޯ ޢިމާރާތް ”ބޮޑުވެގެން“ އެތަނުން ބައެއް އެހެން އޮފީހަކަށް ދިނީއެވެ. މީޑިއަމް ވޭވް  އެންޓެނާތަކާއި ޓްރާންސްމިޓަރުތައް ތިލަފުށީގައި ބަހައްޓަން، ހަމަތަކަކާ ޚިލާފަށް ހަވާލުކުރި މީހުންނަށް، ކަންކޮށް ނުނިމެނީސް، ދައުލަތުގެ މާލީ ޤަވާޢިދާ ޚިލާފަށް ފައިސާ ދިނުމުން އެމީހުން އެކަން ނުކޮށް ފިލީއެވެ. މި ވާހަކަ އަޅުގަނޑު އަޑުއެހީ ތިރީގައިވާ ފޮޓޯއަށް އޮބައިލުމުން ފެންނަ ޚަބަރުތަކުންނެވެ.

މި ޚަބަރުތައް ކިޔުމަށްފަހު ނަޒާހަތްތެރިކަމުގެ ކިތަންމެ ކުޑަ ކަންފުޅެއް ހުރި މީހަކަށް ވެސް ޖެހެނީ ފުން މާނޭވާއެއް ލާށެވެ. ޚަބަރުތަކުން ދޭހަވަނީ ޕީ.އެސް.އެމް. އަށް ވަނީ އިންޤިލާބީ ބަދަލެއް ގެންނަން ޖެހިފައި ކަމެވެ. ބްރޯޑްކާސްޓްކުރާނޭ އިދާރާތަކާއި މަސައްކަތްތައް އަލުންވީ ތަރުތީބުކުރާށެވެ.  ޕީ.އެސް.އެމް. ހިންގާ ގާނޫނުތަކާއި ގަވާއިދުތައް ވަނީ އަލުން ލިޔަން ޖެހިފައެވެ. ތަނަށް ބޭނުންވަނީ ޒިންމާދާރު، އަމާނާތްތެރި، ޤައުމީލޯބި ހިތުގައި ހުރި ބައެކެވެ. ދައުލަތުގެ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން، ރަސްމީ ވަގުތުގައި،  އަމިއްލަ ނޫސްތަކާއި ސްޓޭޝަންތައް ނުހިންގާނޭ މުވައްޒަފުންނެވެ.

ދިވެހި ކަންކަމާ ގުޅޭ  މަޒުމޫނުތައް

މުޅި ވެބްސައިޓްގެ ފިހުރިސްތު